Hadrian's Wall
Spelinformatie
Titel Hadrian's Wall
Auteur Booby Hill
Illustrator Sam Phillips
Uitgever Garphill Games
Aantal spelers 1 tot 6
Leeftijd vanaf 12 jaar
Speelduur 60 minuten
Taal Engels
Materiaal 6 spelerborden (elk bestaande uit 2 delen), 72 spelerkaarten (12 per speler), 48 lotkaarten, 2 schrijfblokken (200 vellen per blok), 50 grondstoffen, 18 soldaten, 24 bouwers, 24 bedienden, 24 burgers
Introductie
De Romeinse keizer Hadrianus Augustus liet in 122 voor Christus een muur bouwen in Engeland (van kust tot kust) om weerstand te bieden tegen de aanvallen van de Picten. In dit zes ronde durende spel bouwen de spelers een fort en een gedeelte van de muur. Wie dat als beste doet, wint het spel.
Spelverloop
De spelers krijgen allemaal een spelerbord (bestaande uit 2 delen), een set van 12 spelerkaarten, 2 schrijfvellen en 1 pen (of zo). De schrijfvellen zijn in eerste instantie erg overweldigend, maar als je eenmaal het principe begrijpt, valt het allemaal goed op zijn plaats. Aan het begin van elke ronde wordt er een lotkaart omgedraaid. Deze kaart geeft aan welke werknemers en grondstoffen de spelers allemaal krijgen uit de algemene voorraad. Daarna trekken de spelers 2 kaarten van hun spelerskaarten. 1 kaart wordt gebruikt om te bepalen hoe je aan het eind van het spel punten kunt scoren (1, 2 of 3 punten) en de andere kaart wordt o.a. gebruikt voor extra werknemers en grondstoffen. Nu kunnen de spelers zelf beslissen hoe de werknemers en grondstoffen worden ingezet door vakjes af te kruisen en werknemers/grondstoffen in te leveren. Door het afkruisen van vakjes kunnen echter weer nieuwe werknemers/grondstoffen worden verzameld, die direct weer gebruikt kunnen worden. Laten we eens kijken naar de verschillende onderdelen op de schrijfvellen.
Laten we beginnen met de scoresporen. In de onderstaande afbeelding zie je 4 scoresporen. Links van elk spoor zie je de voorwaarden om 1 vakje te mogen afkruisen. De vakjes worden altijd van links naar rechts afgekruist. Als je ergens een gele tempel afkruist, dan mag je een vakje op het "renown" spoor afkruisen. Als je het derde vakje afkruist, krijg je direct een gele werker. Die kun je direct weer ergens anders inzetten.
Onder de scoresporen zie je rode vlaggen. Die geven je punten aan het einde van het spel. Hoe verder je op het spoor bent gekomen, hoe meer punten je ermee verdient. Onderaan vakje 15 zie je nog een (oranje) vaandel met een bouwwerk. Zodra je dit punt hebt bereikt, maak je de mogelijkheid vrij om ergens anders weer een kruisje te kunnen zetten.
Het priesterspoor
Priesters
Om een vakje op het priesterspoor te kunnen zetten moet je of ergens een priestersymbool afstrepen of een gele werker inzetten. Dit priesterspoor levert paarse werkers op en punten op het "piety" scorespoor. Verder staat onder elk vakje een vaandel, waarmee je nieuwe mogelijkheden vrijspeelt.
Om bijvoorbeeld de "small gardens" te bouwen, moet je vaandel 4 van de priesters bereikt hebben, een paarse en een blauwe werker inzetten en een grondstof inleveren. Daarmee krijg je wel direct op vier verschillende sporen een kruisje. (Ook direct weer eentje op het priesterspoor.)
Theater
Als je eenmaal een theater hebt gebouwd (je moet vaandel 1 van de artiesten hebben bereikt en met een paarse en blauwe werker kun je met een grondstof het theater bouwen), kun je elke ronde maximaal 1 show uitvoeren. Welke show je kunt uitvoeren, is afhankelijk van de vaandels die je vrijgespeeld hebt bij de artiesten. Je kunt dan ten koste van 1 grondstof een show opvoeren. In het vakje met # vul je dan het rondenummer in. Zo kun je niet vergeten dat je deze ronde al een show hebt opgevoerd. Met een show verdien je weer kruisjes op andere sporen en soms een nieuwe werker. Heb je gezien dat je voor het bouwen van het theater ook weer een stapje op een scorespoor verdient?
Scouts
Als je de benodigde vaandels op het patriciërsspoor hebt bereikt, kun je een zwarte werknemer (soldaat) inzetten als scout. Je mag dan in het rechterdeel een vormpje afkruisen. Het vormpje staat op jouw gekozen spelerskaart of op de kaart van een van je buren. Kies je het vormpje van je buren, dan krijgen zij de soldaat. Hier hoeft dus niet van links naar rechts afgekruist te worden. Uiteraard verdien je ook nu weer grondstoffen en paarse werkers als je deze afkruist. Weet je een rij compleet te maken, dan scoor je weer een kruisje op het "valour" scorespoor.
De muur
Het belangrijkste gedeelte is wellicht de muur (zie onderstaande afbeelding). Daar draait het tenslotte om. Dit gedeelte is in 3 sectoren verdeeld. In het begin kun je alleen in het linker gedeelte bouwen. Je begint al met een kleine graanschuur. Zodra je een medium graanschuur hebt gebouwd, mag je ook in deel twee bouwen. Tot slot heb je nog een grote graanschuur nodig om ook in het derde gedeelte te bouwen. De mijlpalen (cippi) en de muur zijn gekoppeld aan het fort. Je moet eerst het bijbehorende fortgedeelte hebben gebouwd, om ook de andere dingen te bouwen. De mijnwerkers/houthakkers/bewakers in het veld daarvoor zijn niet aan het fort gekoppeld. Als je een rood schild afkruist, mag je een van de cohorten (legereenheid bovenaan het schrijfblok) versterken. Deze cohorten zijn direct alle drie bereikbaar en niet afhankelijk van de voortgang van de bouwwerken. De bouw van het fort maakt op bepaalde punten ook weer andere gebouwen mogelijk (herkenbaar aan de vaandels). Het bouwen van het fort kost blauwe en zwarte werkers. De muur en de mijlpalen kosten grondstoffen.
De aanvallen
Nadat alle spelers klaar zijn met alle acties die ze willen doen, vinden de aanvallen van de Picten plaats. Op elk spelersbord staat bij het rondenummer hoeveel Picten aan gaan vallen. Dit is afhankelijk van het niveau waarop gespeeld wordt: groen is het simpelst en rood is het moeilijkst. Als we in ronde 4 kijken en we speler op niveau geel, dan vallen er 6 Picten aan. Er worden dan 6 lotkaarten getrokken. Op elke kaart staat waar de Picten aanvallen (links, midden, rechts). Er vallen bijvoorbeeld 3 Picten op links aan, 1 in het midden en 2 op rechts. Nu kijkt elke speler hoeveel kruisjes ze in de cohorten hebben gezet. Heb je maar 2 kruisjes in de linker cohort, dan komt er 1 Pict doorheen. Alle Picten die er doorheen komen, leveren "minachting" op. In het grijze vaandel staat het maximum voor deze ronde aangegeven. Je kunt dus maximaal 3 minachting scoren. Komen er minder Picten doorheen, dan levert de rest nog punten op voor het "valour" scorespoor. Dus als er 1 Pict doorheen komt in de 4e ronde, dan verdien je nog 2 "valour". Uiteraard komen er in de latere rondes steeds meer Picten aan. Het is dus zinvol om je cohorten goed te vullen, maar er zijn bijvoorbeeld ook diplomaten, die je aan de cohorten kunt toewijzen om in noodgevallen de doorgekomen Picten alsnog tegen te houden.
Inkomsten
Aan het begin van de ronde wordt een lotkaart getrokken om de inkomsten voor alle spelers te bepalen. Met deze kaart krijg je 2 zwarte werkers (soldaten), 2 turqoise (bouwers), 1 paarse (bediende), 1 gele (burger) en 2 grondstoffen. De lotkaarten worden tijdens het spel ook gebruikt om te bepalen waar de Picten aanvallen (bovenste rand), hoe sterk gladiatoren zijn of wat voor stoffen er op de markt te koop zijn (middelste rand). En verder kun je de standaardinkomsten verhogen door bijvoorbeeld een hotel (eerst een kleine en later een grote) of een werkplaats te bouwen. Voor de grote werkplaats moet je fort wel vaandel 7 bereikt hebben. De hotels leveren extra burgers en de werkplaats levert extra bouwers op. Ook de grondstofproductie kun je opschroeven, elke keer als je ergens een hamer mag afkruisen.
Spelerskaarten
Elke ronde mogen de spelers ieder kiezen uit twee spelerskaarten. De bovenkant geeft aan hoe je punten aan het eind van het spel kunt scoren. Zo levert de "defender" 3 overwinningspunten op als je alle 3 de muurdelen compleet hebt afgebouwd.
Linksonderaan staan de extra inkomsten voor deze ronde. Daarnaast staat de soort stof die voor de naaste buren op de markt te kopen is en in het midden van de kaart staat de vorm van het gebied dat de scout kan doorzoeken (zoals hierboven al is uitgelegd)
Met het bovenstaande heb je een aardig beeld van de verschillende gebieden op de schrijfvellen.
Einde van het spel
Na zes rondes is het spel afgelopen en kan de eindscore worden berekend. De speler met de meeste punten wint het spel.
Waardering
Op het moment van schrijven van deze waardering heb ik het spel pas eenmaal gespeeld. Het zit prima in elkaar. Je bent alleen heel erg solistisch bezig. Tijdens een spelbeurt heb je vrijwel geen idee wat er bij de andere spelers gebeurt. Tussen de beurten door kun je wel even kijken hoe de anderen er voor staan. Het is echter wel leuk om zelf te puzzelen hoe je er het meeste uit kunt persen. Of dat na diverse keren nog steeds leuk blijft, weet ik niet. Ik kijk in ieder geval uit naar mijn volgende spelletje van Hadrian's Wall. Goed.
Opmerkingen Ronald
Je bent het spel vooral solo aan het spelen. Af en toe is het van belang wat er bij de buren te vinden is (bijvoorbeeld voor de markt of de scouts), maar daar blijft het ook bij. Dat is wel jammer. Iedereen zit stil aan tafel en af en toe hoor je de andere spelers murmelen wat ze gaan doen of dat ze iets verkeerd hebben gedaan.
Ik kan aanraden om gewoon met pen/stift te schrijven en niet te gaan voor potlood. Heb je een verkeerde keuze gemaakt, dan heb je pech. Heb je een spelregel overtreden, dan moet je deze zo snel mogelijk corrigeren, ook als dat je andere plannen in de war schopt.
De pictogrammen zijn in het algemeen heel helder en spreken meestal voor zich. Soms moet je even goed opletten op de restricties. Zo moet je elke diplomaat aan een andere cohort toewijzen.
Alle spelers moeten goed op de hoogte zijn van de spelregels, zodat ze niet per ongeluk een van deze regels overtreden. Het is namelijk ondoenlijk om alle acties van de andere spelers te controleren of terug te rekenen.
De variatie in het spel is enigszins beperkt. De lotkaarten voegen wel wat onzekerheid toe, maar verder is alles heel voorspelbaar.