Spiel 2016 Preview

Geschreven door Enrico van Kessel en Ronald Hoekstra

Update: 5 oktober 2016


Tijdens Spiel zullen er weer vele nieuwe spellen uitkomen. De verwachting is dat het er wel eens meer dan 1.200 kunnen zijn. Te veel om hier allemaal te bespreken. Bovendien zijn er al diverse andere websites die een keurig overzicht bijhouden. Daarom hebben we er dit jaar voor gekozen om ieder een select rijtje te maken van spellen die onze persoonlijke interesse hebben gewekt. Naarmate Spiel dichterbij komt, zullen we het verder aanvullen.

Persoonlijk lijstje van Enrico


Enrico is vooral een liefhebber van de zogenaamde Eurogames. Daarbij blijft de speelduur beperkt tot ongeveer anderhalf uur, zodat er wel enige diepgang mogelijk is maar het geen verhaal zonder einde gaat worden. Strategie is gewenst, maar een zekere factor geluk is geen probleem. Het zal je dan ook niet verbazen dat je veel van dit type spellen in zijn lijstje ziet staan. Voor de afwisseling zijn ook kortere spellen en kaartspellen erg welkom.

Fields of Green (Artipia Games)

Het thema van Fields of Green is niet heel verrassend: je hebt een boerderij en breidt deze gedurende het spel steeds verder uit. Na ieder jaar wordt er geoogst, krijgen de dieren (hopelijk) te eten, moet er water gegeven worden en zorg je voor onderhoud. Het meest bijzondere is misschien wel dat dit is verwerkt in een kaartspel van een half uur. Daarbij is ook nog een sausje carddrafting toegevoegd aan dit economische ontwikkelingsspel. Dit alles bij elkaar maakt me nieuwsgierig: gaat dit spel écht zover dat je in een half uur een complete boerderij bouwt?

Barcelona: The Rose of Fire (Devir)

We verplaatsen ons naar het Barcelona van eind 19e eeuw. Het gaat goed met de stad, waardoor deze steeds verder uitbreidt. Dit lokt vele nieuwe bewoners met als gevolg werkloosheid en zelfs een dreigende revolutie. In dit spel voor 2 tot 4 spelers van 70-90 minuten probeer je zoveel mogelijk prestige te vergaren. Die krijg je door gebouwen voor de elite te bouwen, maar daar is de arbeidersklasse niet zo blij mee. Zij dreigen met oproer en stakingen. Zorg daarom voor evenwicht en bouw ook voor de minder bedeelden. Aan het einde van iedere bouwperiode wordt aan de hand van het aantal door door de spelers gebruikte werkers bepaald welke speler met vuur speelt en een staking mag verwachten.

Touria (Huch & Friends)

Inka en Markus Brand ontwierpen samen met Michael Rieneck het vlotte bordspel Touria. Prinses Tara en Prins Talan hebben besloten om te trouwen. Echter… niet met elkaar, maar met een moedige avonturier die het gevecht met draken durft aan te gaan en in mijnen naar edelstenen gaat zoeken. Allemaal tot doel om de meest prachtige bruidsschat bij elkaar te krijgen. De dansende torens van Touria wijzen je de weg om van het ene in het andere avontuur terecht te komen. Maar wees snel, want binnen een uur is het pleit beslecht voor de 2 tot 4 spelers.

Yokohama (Japon Brand en Okazu Brand)


Het leuke van Spiel is dat je spellen ziet (en kunt spelen!) die in de gebruikelijke spellenwinkels niet liggen. De Japanse uitgevers zijn al een aantal jaar in opkomst en ook Yokohama klinkt veelbelovend. Het vissersstadje maakt een flinke groei door en is daardoor een forse havenstad geworden. Mét de daarbij behorende groei van de stad: cultuur en technologie ontwikkelen zich en het aantal winkels breidt gestaag uit. De 2 tot 4 spelers zijn handelaars die willen profiteren van deze ontwikkelingen. Om dat voor elkaar te krijgen, moet je in anderhalf uur je verkoopnetwerk uitbreiden, diverse technieken leren en bovenal orders vervullen.

Das Orakel von Delphi (Pegasus Spiele)


Oppergod Zeus heeft goede zin en biedt je de unieke kans om een bezoek te brengen aan Olympus. Maar daarvoor moet je wel een wedstrijd winnen. En niet zomaar een: je moet er als eerste in slagen om 12 opdrachten te vervullen. Die lopen uiteen van het vechten met monsters tot het oprichten van standbeelden. Tussendoor kun je hulp vragen bij de zieneres Pythia, maar haar antwoorden benaderen orakeltaal. Het is dus maar de vraag of je er veel aan hebt. Hijs de zeilen voor een reis met 2-4 spelers door de Egeïsche Zee en stuur een ansichtkaartje als je wint.

Tramways (AVStudioGames)


Je bent zojuist aangenomen als manager van een ingenieursteam in het stadje Small City. Het stadje is flink gegroeid de laatste jaren en het wordt tijd dat er een efficiënt openbaar vervoersysteem komt. Dat valt niet mee, want er is concurrentie en iedereen wil de gunstigste locaties hebben om de inwoners snel naar de diverse gebouwen te vervoeren en ze tevreden te houden. Het spel duurt ongeveer 2 uur (met 5 spelers) en daarin worden 6 ronden gespeeld. Middels een origineel biedsysteem bouw je een kaartendeck op. Daarmee kun je je netwerk uitbreiden. Tevens wordt de spelersvolgorde hierin bepaald, met stress (en minpunten) voor de startspeler.

In het 2e deel van de speelronde vindt het daadwerkelijke vervoer plaats en dat levert je punten op. Je kunt daarbij gebruik maken van de extra mogelijkheden die de kaarten geven, maar dat heeft wel weer stress tot gevolg. Een goed evenwicht is dus belangrijk.

(Ein Fest für) Odin (White Goblin Games/Feuerland Spiele)


In deze worker placement voor maximaal 4 spelers neemt Uwe Rosenberg je mee naar het vervlogen tijdperk van de Vikingen. Tijdens het spel probeer je steeds om de mogelijkheden op de spelersbord te optimaliseren aan de hand van actiemogelijkheden en uitrustingskaarten. Hoe beter je de vele vakjes op je spelbordje opvult, des te meer inkomsten krijg je. Zoals je bij de Noormannen kunt verwachten, spelen de schepen, huizen, ontdekkingen en goederen een belangrijke rol. Sterker nog: je uiteindelijke score wordt bepaald door (onder andere) deze 4 factoren. Het spel is duidelijk geen familiespelletje. Iedere speelronde bestaat uit liefst 12 fases en er komen honderden goederen, kaarten en speelstukken in het spel voor. Misschien iets te veel van het goede voor mij, omdat de wederspeelbaarheid er niet beter door wordt. Neemt niet weg dat ik wel nieuwsgierig ben.

Armageddon (Queen Games)


In een post-apacalyptische wereld proberen de overlevenden weer een maatschappij op te bouwen. Maar dat valt niet mee: er is veel vernield en dorpen moeten gebouwd worden met het resterende puin. Bovendien word je tegengewerkt door plunderaars die je nog van je schamele bezittingen willen beroven. Je moet dus ook nog verdedigingswerken oprichten tegen hen. Zorg er in ieder geval wel voor dat je genoeg huisvesting hebt voor je dorpelingen, want anders loop je het risico dat ze overlopen en zich aansluiten bij de plunderaars.


Ik ben niet altijd een even groot fan van de spellen van Queen, maar Armageddon klinkt wel interessant. 3 of 4 spelers zijn er zo’n anderhalf uur mee zoet en daarmee is het zeker een van de zwaardere Queen spellen van de laatste jaren.

Niña & Pinta (Ragnar Brothers)


We bevinden ons in de (verre) toekomst en het is mogelijk om te gaan reizen in een ander universum. Maximaal 4 spelers sturen hun schepen op expeditie om rijkdom te gaan vergaren. Daarbij is het mogelijk dat de tocht vlekkeloos verloopt, maar het is ook mogelijk dat meerdere spelers in hetzelfde universum uitkomen en er een verwoede strijd om de buit ontbrandt. Gedurende het spel zul je je op divers gebied moeten ontwikkelen om de concurrentie voor te blijven. Aanvankelijk zet je kolonisten aan land, maar deze wil je zo snel mogelijk ontwikkelen om dorpen en steden te bouwen. Deze leveren inkomsten op die je hard nodig hebt gedurende het spel. De spelbeurten lopen gedeeltelijk simultaan en je kiest daarbij steeds uit één van de vele mogelijkheden. Hierdoor is de downtime beperkt. Desondanks ben je zo’n 2 uur zoet (bij 4 spelers).

New Bedford (Greater than Games/Dice hate me Games)


Het spel speelt zich af in de 19e eeuw tijdens de hoogtijdagen van de walvisvaart. In de 12 ronden die het spel duurt, probeer je een dorp op te bouwen. Hiermee kun je grondstoffen én extra acties verkrijgen. Dat is hard nodig, want iedere beurt heb je normaal slechts twee acties. Uiteraard heeft dit allemaal tot doel om walvisvaarders te bouwen en deze op pad te sturen om walvissen te vangen. Time management speelt een belangrijke rol: de walvissen wachten niet en hoe langer het duurt voor je schepen klaar zijn, des te moeilijker wordt het om de walvissen te vangen.


New Bedford is een worker-placement die niet al te zwaar is en daarom geschikt voor een breed publiek. De speelduur (rond 75 minuten) is wel dusdanig dat er enige diepgang in het spel zit.

World’s Fair 1893 (DLP Games)


De wereldtentoonstelling van 1893 vond plaats in Chicago en de 2-4 spelers simuleren het doel van de tentoonstelling: promotie maken voor een bedrijfstak en daarmee prestige verkrijgen. Het spelverloop is vrij eenvoudig. Je stuurt een medewerker naar één van de 5 tentoonstellingsgebouwen en pakt de kaarten die daar liggen. Vervolgens worden er 3 nieuwe kaarten neergelegd, maar slechts één kaart per gebouw. Dus niet bij ieder gebouw komt er een nieuwe kaart bij. De kaarten komen overeen met de 5 gebouwen, maar uiteraard zijn deze willekeurig neergelegd. Uiteindelijk krijg je tijdens de 3 scoremomenten punten voor de medewerkers en de gebouwenkaarten. Het spel is natuurlijk niet helemaal zo simpel, want er zijn ook nog personages die invloed uitoefenen en je kunt toegangstickets krijgen die ook nog punten opleveren.

Die Baumeister des Colosseum (Schmidt)


In dit bouwspel verplaatsen de spelers tijdens hun speelbeurt steeds de consul. De eerste verplaatsing is gratis, ieder volgend veld kost je een bewegingspunt. Deze zijn natuurlijk niet onuitputtelijk, dus daar moet je zuinig op zijn. De actie op het veld waar de consul eindigt wordt uitgevoerd. Hierdoor krijgen de spelers grondstofkaarten, kun je je voorraadschuur (handkaartenlimiet) uitbreiden of een deel van het colosseum bouwen met behulp van de grondstofkaarten. Het bouwen levert je roempunten op en daarom gaat het natuurlijk. Zoals je van Schmidt (en auteur Klaus-Jürgen Wrede) kunt verwachten, is het een voor velen toegankelijk spel met een beperkte speelduur.

Guilds (Stratelibri)


Ik heb eerder al 2 topspellen van deze uitgever aangeschaft (Kingsburg en Olympus), waardoor mijn aandacht al direct op Guilds is gericht. De oorlog tussen de zeven koninkrijken is alweer 30 jaar achter de rug en de wederopbouw is goed op gang gekomen. Zo goed zelfs, dat het tijd wordt voor een nieuwe hoofdstad met daarbij een nieuw kasteel. Nog niet alles in de stad is goed geregeld. Er zijn wel vele ambachtslieden, nu beginnen zich ook de gilden te ontwikkelen. Het is belangrijk om de juiste personen in jouw gilde te krijgen. Zij leveren niet alleen geld op, maar ook prestige. Daarom investeer je veel tijd en geld om deze ambachtslieden te verleiden om toe te treden tot jouw gilde. Dit heeft weer tot gevolg dat je hoofdkwartier te klein wordt en ook daar moet dus geld ingestoken worden. En alsof dat nog niet genoeg is, heb je ook nog te maken met de wensen van de koning. De 2 tot 4 spelers hebben zo’n 90 minuten de tijd om ervoor te zorgen dat zij het belangrijkste gilde worden.

Lorenzo il Magnifico (Cranio Creations)


Dit spel voor 2-4 spelers van ongeveer anderhalf uur speelt zich af in Florence tijdens de renaissance. Jij staat aan het hoofd van een vooraanstaande familie en probeert roem en prestige te vergaren. Bij deze worker-placement stuur je jouw familieleden op pad om geld, goederen of ontwikkelingskaarten te vergaren. Of je daadwerkelijk deze kaarten krijgt, hangt af van de dobbelsteenworpen die aan het begin van iedere beurt plaatsvinden. Dat wil echter niet zeggen dat het een totaal geluksspel is: aan de hand van je eerder verkregen kaarten (en de inzet van bedienden) kun je de dobbelsteenworpen voor jou verbeteren. De kaarten zijn er in verschillende types, waartussen je een goed evenwicht moet zien te krijgen. Zo kun je gebieden veroveren, maar dit kan alleen als je voldoende militaire kracht hebt opgebouwd. En gebouwenkaarten koop je vervolgens weer met grondstoffen uit de (veroverde) gebieden. Je specialiseren op één kaartsoort heeft ook geen nut, aangezien er een kaartlimiet per soort is.

Alsof dit alles nog niet genoeg is, moet je gedurende het spel ook nog 3 keer rapport uitbrengen aan het Vaticaan. Hierbij moet je aantonen dat jouw sympathie voor de kerk groot genoeg is. Dit levert je extra punten op, het niet bereiken van het benodigde aantal geloofspunten zal negatieve gevolgen hebben.Ik hou wel van spellen waarbij je niet alles vooruit kunt bedenken, dus ik zal zeker gaan proberen om tijdens Spiel aan te schuiven. Zeker als je weet dat een van de auteurs ook heeft meegewerkt aan Tzolk’in, Grand Hotel Austria en Marco Polo.

Mea Culpa (Zoch)


We verplaatsen ons naar de 16e eeuw en de paus wil graag een nieuwe dom bouwen in Rome. Om aan het geld te komen, stuurt hij mannen op pad om aflaten te verkopen. Hiermee kan de koper ervoor zorgen dat hij in de hemel komt. Dat wil zeggen… het is voor slechts weinigen weggelegd. Voor de anderen rest de hel. Geen prettig vooruitzicht, zeker omdat de 2 tot 4 spelers degenen zijn die deze rollen op zich nemen. Uiteraard wil iedereen zijn uiterste best doen om in de hemel te komen en probeer je zoveel mogelijk geld te verdienen en dit om te zetten in aflaten. Toch kan het ook best eens nodig zijn om zondig te zijn en daarmee nét het beetje extra te verdienen. Tijdens je speelbeurt bieden de spelers eerst om een rol van een geestelijke aan te nemen en een speciale actie uitvoeren. Tevens wordt hierdoor de beurtvolgorde bepaald. Vervolgens kun je goederen kopen of verkopen, een aflaat kopen, een gift doen of… naar het huis van plezier gaan! Na de actiefase wordt bepaald welke speler het meest gezondigd heeft, deze gaat een stukje richting de hel. Tussendoor wordt natuurlijk ook ijverig aan de gebouwd. Is de tweede dom klaar, dan eindigt het spel. Heb je nu de hemelpoort bereikt, dan win je het spel. Dit kunnen ook meerdere spelers zijn. Is het niemand gelukt om zover te komen, dan wint degene die het dichtst bij de hemelpoort staat.

Avé Roma (A-Games)


Het zal je niet verbazen dat Avé Roma zich afspeelt in de hoogtijdagen van het Romeinse Rijk. Het gaat goed en velen willen daarvan een graantje meepikken en macht vergaren. Om dit voor elkaar te krijgen stuur je werkers op pad. Zij zorgen voor voorraden en invloed. Maar nadat zij hun werk gedaan hebben, vertrekken ze weer en moet je nieuwe werkers ronselen. In basis dus een simpel spel, maar je werkers hebben veel verschillende acties om uit te kiezen. Het zijn de gebruikelijke acties: gebouwen oprichten, invloed uitoefenen op de senaat, bijdragen aan de oorlog, goederen verkrijgen en goederen verhandelen. Al deze acties zijn weergegeven op kaarten en naarmate ze vaker gebruikt worden, worden ze ook duurder óm te gebruiken. Aan het einde van het spel draait het om de punten die je verzameld hebt met je kaarten, geld en goederen. Zeker geen spectaculaire feiten, maar het spel ziet er aantrekkelijk uit met het ronde spelbord. De regels zijn niet al te lang (en gelukkig heeft deze Hongaarse uitgever Engelstalige regels gemaakt) en dat nodigt al snel uit om aan te schuiven. Dat ga ik zeker proberen.

Islebound (Red Raven Games)


De 2-4 spelers staan ieder aan het hoofd van een schip met bemanning. Gedurende het spel probeer je je te ontwikkelen tot de beste zeenatie van de archipel. Dit doe je door goederen te verzamelen en gebouwen te exploiteren uit naam van je hoofdstad. Uiteraard moet je ook zorgen voor voldoende bemanning voor je schip. De geschiedenis leert dat het er niet altijd zo vriendelijk aan toegaat als hierboven beschreven en Islebound is geen uitzondering hierop. Met behulp van piraten en zeemonsters kun je dorpen veroveren. Naast de slechts één actie die je in je beurt hebt, kun je hierdoor extra (en gratis) acties uitvoeren. Bovendien moeten je tegenstanders jou betalen als ze in het betreffende dorp een actie uit willen voeren. Het is dus zeker lonend om de strijd aan te gaan.


Toch kan het ook ook nuttig zijn om vriendschappen te sluiten met de bewoners. Door opdrachten te vervullen, kun je namelijk invloed krijgen op deze bevriende dorpen.

En verder…


We hebben het al gezegd bovenaan deze pagina: er komen zoveel nieuwe spellen uit dat we (helaas) niet overal aandacht aan kunnen besteden. Ik heb een aardig rijtje uitgezocht van spellen die mij persoonlijk het meest interessant lijken. Daar hadden er nog best meer bij kunnen staan.


Het leuke van Spiel is ook dat je kennis kunt maken met uitgevers waarvan je de spellen hier niet zo snel tegen zult komen. Het zijn vaak kleine (eenmans) uitgevers die soms ook nog uit landen komen waarvan je niet eens het vermoeden had dat er ook spellen gespeeld worden. Loop deze (vaak kleine) stands niet zomaar voorbij en neem er ook eens een kijkje. Om je een idee te geven:


Theme Park (3Sided Card) en Unfair (Good Games Publishing) zijn 2 spellen die zich beiden in een pretpark afspelen. Uiteraard gaat het erom om een zo goed mogelijk pretpark op te bouwen, maar de beide spellen verschillen enorm. Theme Park is een echt economisch spel waarbij je attracties en voorzieningen bouwt en zorgt voor promotie. Unfair doet haar naam eer aan: je probeert het park van de concurrentie te saboteren!


Het bouwen van steden blijft ook altijd een geliefd thema. Capital (Granna) is een vlot spel waarbij de spelers tegelijkertijd bouwen aan Warschau. Bij Guilds of London (Surprised Stare Games) gaat het niet zozeer om het bouwen van de stad zelf, maar om het verkrijgen van invloed door de gilden in het snelgroeiende Londen.


Snelle spellen zijn altijd leuk voor tussendoor. Het can’t stop principe zal voor veel hilariteit zorgen bij Dice Stars (Matagot) en Sky Heist (GaGa games). Dat is dan wel de enige overeenkomst. Bij Dice Stars gaat het erom om gunstige combinaties te dobbelen, terwijl je bij Sky Heist met een vliegtuig(!) probeert een bank te beroven en snelheid belangrijk is.


Tenslotte nog een paar kaartspelletjes. Bij Ore City (Japon Brand) gaat het erom de beste stad te bouwen. Er is wel een kleine hindernis, want je mag maar aan één type gebouw tegelijk werken. Come to Fishing Village (ook van Japon Brand) is een coöperatief kaartspel waarbij de maximaal 8 spelers moeten samenwerken om de leegloop van het vissersplaatsje tot staan te brengen. Tavern Tales (Tailor Games) is een fantasyspel waarbij iedere speler zijn eigen set kaarten kan samenstellen. Hiermee ga je het avontuur aan en probeer je zoveel mogelijk opdrachten te vervullen.

Persoonlijk lijstje van Ronald


Ronald heeft een brede smaak aan spelstijlen, van lang tot kort en van diepgaand tot eenvoudig. Zijn lijstje met titels voor Spiel zal een voorkeur hebben voor de wat kortere spellen met voldoende pit en de spellen met nieuwe of verrassende elementen.

Kingdomino (Pegasus Spiele)


Een snel spelletje van Bruno Cathala voor 2 tot 4 spelers vanaf 8 jaar met heel eenvoudige regels. Elke speler probeert een koninkrijk te bouwen van 5 x 5 vakjes met behulp van een soort dominotegels bestaande uit 1 of 2 landschapsoorten. Deze krijg je door elke beurt een tegel te kiezen uit de beschikbare tegels. Hoe lager de waarde van de tegel, hoe eerder je de volgende beurt mag kiezen. Aan het eind van het spel levert elk aaneengesloten gebied punten op, afhankelijk van de grootte van het gebied en het aantal kronen in dat gebied. Tevens zijn er bonuspunten te verdienen voor het behalen van bepaalde doelen. Een spel voor tussendoor of als afsluiter. Het lijkt me tevens zeer geschikt om aan niet-spelers voor te schotelen. In 20 minuten ben je klaar voor een revanche.

X nimmt! (Amigo)


Amigo brengt een nieuwe variant van 6 nimmt! van de hand van Wolfgang Kramer en Reinhard Staupe. Dit keer kunnen er maximaal 4 spelers meedoen. Er zijn nu maar 3 algemene rijen waar kaarten kunnen worden aangelegd. De rijen hebben verschillende lengte. Als je voor straf de kaarten van een rij moet nemen (als deze te lang wordt), neem je deze in je hand. Daarna leg je 1 handkaart aan je persoonlijke rij. Deze rij moet oplopend in waarde worden. Lukt dat niet, dan worden de kaarten uit deze rij apart gelegd en begin je een nieuwe rij. Deze apart gelegde kaarten zijn nu dubbele strafpunten. Een ronde eindigt, zodra iemand zijn laatste kaart speelt. Uiteraard gaat het om de minste strafpunten. Omdat 6 nimmt! nog steeds een populair kaartspelletje is, ben ik erg benieuwd naar deze nieuwe variant.

Chariot Race (Pegasus Spiele)


Er is nog niet al te veel over dit spel bekend, maar het is van de hand van Matt Leacock (Pandemie/Roll through the Ages) en het thema is wagenrennen in de Romeinse tijd. 2 tot 6 spelers rijden met hun strijdwagen 2 rondjes in de arena en proberen goedschiks of kwaadschiks als eerste over de finishlijn te komen. De dobbelstenen worden op een Roll through the Ages manier gebruikt om je chariot te besturen. Met behulp van klemmetjes op een kaart houd je de toestand van je chariot bij. Een familiespel waar je ruim een half uur zoet mee bent. Het spel is trouwens ook voorzien van Nederlandse spelregels.

Adrenaline (CGE)


Een first-person shooter als bordspel? CGE waagt een poging. En dan ook nog eens zonder dobbelstenen en niet realtime. Ik hoop dat het gaat werken. In een klein uurtje kunnen 2 tot 5 spelers zich uitleven in een arena. Zoek wapens, verzamel munitie en schieten maar. Als 1 van de spelers geen levenspunten meer heeft, worden overwinningspunten verdeeld, waarna de speler weer opnieuw in het spel komt. Degene die het dodelijke schot heeft gelost, verdient een bonus, maar ook degene die het meeste heeft bijgedragen aan het uitschakelen verdient natuurlijk punten. Een soort meerderhedenspel dus met bewegende doelen. Naarmate een speler meer geraakt is, wordt hij niet zwakker, maar sterker. Dat komt natuurlijk door de adrenaline. Verder moet je goed de verschillende soorten munitie in de gaten houden. Het zou zonde zijn als je je beste wapen niet kunt gebruiken bij een tekort aan juiste munitie. Er wordt nog hard gewerkt aan het spel, maar het zou bij Spiel gepresenteerd moeten worden. Ik denk dat het spel het best tot zijn recht komt met zoveel mogelijk spelers.

Captain Sonar (Matagot)


In dit teamspel voor 2 tot bij voorkeur 8 spelers gaan twee duikboten met elkaar de strijd aan. In het oefenspel gaat alles nog beurt voor beurt, maar het echte spel gaat realtime. De teamleden vervullen elk een rol aan boord van een duikboot. Zij proberen de duikboot van het andere team te vinden en uit te schakelen. De kapitein geeft duidelijke orders aan zijn team over de te varen route. De andere spelers voeren vervolgens hun eigen rol uit, waarna de kapitein verder kan varen. Een van de teamleden van de tegenstander luistert naar de orders van de kapitein en probeert zo te achterhalen waar de duikboot zich bevindt. Dat is namelijk wel handig als je mijnen of torpedo’s wilt inzetten. Uiteraard valt er regelmatig apparatuur uit en moet de duikboot af en toe naar de oppervlakte om alles weer op orde te krijgen. De tegenstander vaart in de tussentijd natuurlijk rustig door. Als je in bent voor realtime spellen (een beetje vergelijkbaar met Space Cadets of Space Alert), dan is Captain Sonar zeker iets om naar uit te kijken.

Futschikato (2F Spiele)


Dit is een snel kaartspel voor 3 tot 8 spelers vanaf 7 jaar. In ongeveer een kwartiertje ben je klaar. Je probeert als eerste van je zes kaarten af te komen. Om beurten spelen de spelers een kaart. Ben je de hoogste kaart op tafel, dan wordt de laagste afgelegd en moet deze speler een nieuwe kaart pakken. Spelen spelers echter dezelfde kaart, dan worden deze bij elkaar opgeteld. Ligt je kaart nog steeds op tafel als je aan de beurt bent, dan mag je deze afleggen. Er zit echter nog een bijzonder verhaal aan dit kaartspel. Friedemann Friese was benieuwd hoe het kaartspel beoordeeld zou worden, als men niet wist dat hij de auteur was. Hij heeft daarom 150 exemplaren (van een beperktere versie) stiekem uitgedeeld in de hoop daar veel reacties op de ontvangen. Het aantal reacties viel een beetje tegen, maar leverde wel een mooi verhaal op (dat op BoardGameGeek is terug te vinden).

Topoum (Looping Games)


Een spel in de setting van de Eerste Wereldoorlog, maar dan met mollen. Het spel bevat 22 soorten actiekaarten, waarvan er elk spel maar 7 soorten worden gebruikt. Elke combinatie zorgt weer voor een heel ander spel. Van elk van deze soorten worden 5-7 kaarten in de stapel gestopt en elke speler krijgt er 2. Om beurten wordt een kaart uitgespeeld, die effect heeft op het slagveld. Daarna worden er medailles verdiend voor mollen van dezelfde speler die elkaar kunnen “zien”. Hoe verder weg, hoe meer punten. Uiteraard moet het slagveld een geheel blijven. Wanneer het wordt gesplitst, wordt het kleinste deel verwijderd. Het lijkt op een abstract spel, maar de illustraties laten het thema spreken. Er komt trouwens meteen een uitbreiding beschikbaar (Bratatatata) met o.a. 7 nieuwe kaartsoorten. Verder komt Looping Games met een nieuwe uitgave van het spel 1911: Amundsen vs Scott, waarin ook een extra uitbreiding (Food Depots) zit. 1911 kan in combinatie met Topoum en Bratatatata voor een mooie beursprijs worden gekocht.

Blacksmith Brothers (Ludofy Creative)


Dit uit Zuid Amerika afkomstige spel is geschikt voor 2 tot 4 spelers vanaf 12 jaar en duurt ongeveer 90 minuten. Het past in het rijtje Stenen Tijdperk en de Kathedraal, een echte Euro dus. Elke speler beschikt over 2 broers, die smid zijn. Zij gaan een wedstrijd aan met de andere smeden. Uiteraard moeten ze naar de mijnen, naar de markt, naar de smidse, naar het dorp of naar het kasteel. Elke locatie heeft een gratis basisactie of een duurdere speciale actie en natuurlijk zijn deze locaties niet onbeperkt bruikbaar. De koning gaat op reis door het land en als hij terug is, weten we welke broers gewonnen hebben. Het ziet er prachtig uit, maar de vraag is of het wat toevoegt aan de huidige spellen. Meer van hetzelfde of is dit toch weer een juweeltje?

Great Western Trail (Eggert Spiele)


Het nieuwste spel van Alexander Pfister (bekend van het prijswinnende Mombasa en Isle of Skye) speelt zich af in het Wilde Westen. Regelmatig breng je je kudde van Texas naar Kansas City om daar geld mee te verdienen. De reis is niet zo gemakkelijk. Tijdens deze reis kom je langs diverse gebouwen (van jezelf of van anderen), die uiteraard een functie hebben. Elke beurt mag je je veedrijvers enkele velden verplaatsen, waarna je mogelijk de gebouwfunctie kunt gebruiken. Het spel heeft ook een deckbuilding element, waarin onder andere de opdrachtkaarten een belangrijke rol spelen. Je kunt ze uitspelen om punten te scoren, maar als je de opdracht voor het einde van het spel niet vervult, krijg je strafpunten. Als je ze niet uitspeelt, zitten ze je aardig in de weg in je deck. Great Western Trail is voor 2 tot 4 spelers vanaf 12 jaar. Zij zijn er zo maar 2 uur mee zoet.

Funkenschlag das Kartenspiel (2F Spiele)


Een kaartspelvariant van Funkenschlag, is dat echt nodig? Het kaartspel heeft, zoals verwacht, geen spelbord, dus het hele gedeelte van de routes en de kosten daarvoor, is verdwenen. Het gaat alleen om energiecentrales en grondstoffen. En uiteraard moet je daar zoveel mogelijk geld mee verdienen. Het geld zit nog wel in het spel, de grondstoffen zijn ook vervangen door kaarten en wel kaarten die gedraaid kunnen worden om de hoeveelheid aan te geven. Er kunnen 2 tot 6 spelers meedoen en in ongeveer drie kwartier is het spel klaar. Een stuk korter dus dan het bordspel. De Nederlandse versie verschijnt bij 999Games.

The Networks (Formal Ferret Games)


Opnieuw een spel over het runnen van een televisiestation. Vorig jaar was er Prime Time, dit jaar The Networks. Nu hoef je niet alle weekdagen te plannen en verschillende soorten kijkers aan te trekken, maar gewoon een avond te vullen en uiteraard zoveel mogelijk kijkers lokken. Ook nu kun je weer sterren inzetten en moet je reclame uitzenden om extra geld te verdienen. Tilt The Networks het thema naar een volgend niveau, of is het vergelijkbaar met Prime Time? De speelduur is ongeveer gelijk en er kunnen maximaal 5 spelers meedoen. Je kunt het spel zelfs solo spelen. Maar hoe zit het met de herspeelbaarheid? De tijd zal het leren.

Codenames Pictures (Czech Games Edition)


Codenames heeft al veel prijzen gewonnen en dan is het te verwachten dat er een nieuwe versie komt. In dit geval Codenames Pictures. Geen woorden, maar plaatjes dus. Het spel blijft verder hetzelfde: 2 spionnenleiders proberen door middel van aanwijzingen aan de rest van hun team duidelijk te maken welke spionnen bij hun team horen. De ene speler zal het makkelijker vinden een aanwijzing te geven gebaseerd op woorden, de andere speler vindt plaatjes fijner. Je zult moeten proberen wat jezelf het beste bevalt, maar gegarandeerd dat ook dit spel weer aan zal slaan bij vele spelers. In ieder geval kunnen er weer 2 tot 8 (+) spelers meedoen vanaf een jaar of 10 en zij zijn ongeveer een kwartiertje bezig met het spel. Genoeg tijd voor een revanche!

Pandemic Iberia (Z-Man Games)


Er is weer een nieuwe Pandemie versie: Pandemic Iberia. En nog wel in een gelimiteerde uitvoering. Dit keer speelt het spel zich af op het Spaanse schiereiland in 1848. Twee tot vijf spelers kunnen aan de slag met het bekende principe (4 medicijnen vinden), uiteraard met enkele variaties. Allereerst kun je geen medicijnen uitvinden, maar alleen de ziektes onderzoeken. Nadat een ziekte is onderzocht, kun je de kaarten van die kleur gebruiken om water schoon te maken in aangrenzende regio’s. Schoongemaakt water voorkomt het plaatsen van ziekteblokjes in die regio. Verder kun je als actie aangrenzend spoorlijnen leggen. Later kun je dan in één verplaatsing langs aaneengesloten spoorlijnen reizen. In elke kleur kun je maar één ziekenhuis bouwen. En uiteraard zijn er nieuwe rollen, aangepast aan de setting. Al met al meer van hetzelfde, maar als Pandemie liefhebber, word ik er toch weer nieuwsgierig van.

Rhein River Trade (Giochi Uniti)


In 2012 was dit spel al aangekondigd, maar eindelijk lijkt het er dan toch te komen. In Rhein River Trade moeten goederen worden vervoerd en wel langs de Rijn. Van elke levering is van tevoren de prijs bekend, maar ook de hoeveelheid en de tijd waarbinnen de levering moet worden gedaan. Uiteraard probeer je dit zo economisch mogelijk te doen met gemeenschappelijke treinen, schepen en vliegtuigen, maar met eigen vrachtwagens. Wie heeft er aan het eind van het spel het meeste geld verdiend? Maximaal 5 spelers zijn met dit logistieke spel 1 à 2 uur bezig.

Ulm (HUCH! & friends)


Een Middeleeuwse stad (Ulm), de nodige stadsactiviteiten en het verkrijgen van invloed. Dat klinkt allemaal bekend. Toch heeft Günther Burkhardt zich er weer aan gewaagd. Dit keer met de mooie illustraties van Michael Menzel. Wat maakt het spel bijzonder? De manier waarop de acties worden verkregen. Er liggen 9 actie-fiches in een vierkant. Trek een nieuwe willekeurige uit het zakje en schuif deze ergens het vierkant in. Neem vervolgens de drie acties-fiches van die rij en voer deze uit. Met deze acties kun je geld verdienen, fiches verzamelen (fiches die uit het vierkant zijn gedrukt), kaarten verzamelen, je schip verplaatsen (over de Donau) of invloed verkrijgen. Je kunt alleen invloed verkrijgen in de gebieden naast je schip en natuurlijk kan je schip niet terug varen. Hoe verder je schip komt, hoe meer het oplevert, maar dat wil je natuurlijk niet te snel doen. Na ongeveer een uur is de winnaar bekend. Het spel ziet er interessant genoeg uit om verder te onderzoeken.

Costa Rica (Lookout Games/Mayfair)


Een eenvoudig uit te leggen spel met wat gemene trekjes. Zo zou je Costa Rica kunnen omschrijven. Twee tot vijf spelers kunnen meedoen, hoewel vijf misschien net te veel is. Zes expedities doorkruisen het oerwoud op zoek naar dieren. Je probeert zoveel mogelijk dezelfde te verzamelen, maar er is ook een bonus als je alle dieren weet te verzamelen. Als je aan de beurt bent, ga je op reis met een van de zes expeditiegroepen en draait een aangrenzende tegel om. Daarna beslis je of je alle omgedraaide tegels wilt hebben en de expeditie eindigt. Doe je dat niet, dan krijgen de andere nog aanwezige expeditieleden dezelfde keuze. Stopt niemand de expeditie, dan draai je een nieuwe tegel om. Dit gaat net zo lang door, totdat iemand besluit de expeditie te verlaten en alle tegels te verzamelen. De andere expeditieleden blijven in de groep en kunnen laten verder op pad. Naarmate de jungle meer onderzocht is, blijven er steeds minder tegels over. Ook kun je gedwongen worden om te stoppen als er twee gevarentegels worden omgedraaid. Deze tegels worden dan uit het spel verwijderd. Na een half uurtje kan de winnaar worden bepaald. Het lijkt me een leuke variant op bijvoorbeeld Diamant.

Sponsio (Ludicus)


Sponsio is een slagenspel voor drie of vier spelers. De slagenkaarten zijn gladiatoren en het spel draait dan ook om gladiatorengevechten. Je gaat weddenschappen aan op deze gevechten en degene die als eerste 30 munten verdient of als eerste 9 aaneengesloten weddenschappen wint, wint het spel. Voordat het slagenspel begint, heb je 4 rondes om weddenschappen aan te gaan of kaarten te ruilen met de voorraad in het midden. Zo kun je je hand verbeteren. De weddenschappen gaan over de slagen die je gaat halen (of juist niet). Elke keer als je zo’n actie uitvoert, moet je wel één van je handkaarten bekend maken. Andere spelers halen hier natuurlijk voordeel uit. Als het bieden een beetje soepel werkt, zou dit wel eens een heel leuk slagenspelletje kunnen zijn.

Covert (Renegade Game Studios)


Elke speler (maximaal 4) stuurt drie van zijn spionnen op pad om zes missies te vervullen. Daartoe moet je voorwerpen verzamelen en locaties bereiken. Klinkt het simpel? Dat is het zeker niet. Iedere speler heeft namelijk een set dobbelstenen, die aan het begin van de beurt worden geworpen. Deze dobbelstenen gebruik je om in te zetten op acties. Als er al een dobbelsteen staat, dan mag je alleen een aangrenzende dobbelsteen plaatsen. Heb je die niet, dan kun je de actie nog niet doen. Je moet eerst wachten of een andere speler weer een dobbelsteen heeft geplaatst, waar je wel aangrenzend aan kunt plaatsen. Verder zijn er codes die gekraakt moeten worden, om voorwerpen vrij te spelen. Het kraken bestaat uit het verschuiven van cijfers of het afdekken van cijfers met je dobbelstenen. Dit spel heeft een heleboel om over na te denken, dus de kans zit er in dat het spel langer gaat duren, dan de aangegeven 90 minuten.

Age of Thieves (Galakta)


De spelers zijn dieven die proberen de kostbare diamant te stelen uit het paleis en te ontsnappen uit de stad. Er zijn twee stapels gebeurteniskaarten, die de wachters in de stad besturen: de rustige stapel en de alarmstapel (die wordt gebruikt, zodra de diamant is gestolen). Daarna worden de acties in het geheim gepland. Iedereen heeft daar 10 actiepunten voor beschikbaar. Vervolgens bepaalt een dobbelsteen hoe alert de wachters zijn. Heb je meer actiepunten op een actie ingezet dan deze waarde, dan ben je voor de wachters aan de beurt en anders erna. Als de diamant is gestolen, zijn er nog 5 beurten. Breng je de diamant buiten de stad, dan heb je gewonnen. Lukt het niemand de diamant buiten de stad te brengen, dan wint de speler die met de meeste schatten buiten de stad is geraakt. Eigenlijk een omgekeerd soort Scotland Yard. Iedereen speelt als het ware de spion. Maximaal 4 spelers kunnen er maar liefst 2 uur mee bezig zijn.

Cottage Garden (Edition Spielwiese)


Het is weer tijd voor de volkstuintjes. Uwe Rosenberg heeft Patchwork verder ontwikkeld naar een spel over tuintjes, geschikt voor 1 tot 4 spelers. De tuinman (een dobbelsteen, waarop het aantal rondes wordt bijgehouden), wandelt rond een bloemenmarkt. Uit de rij van de tuinman mag een bloemenperkje genomen worden en in een van je twee tuintjes worden gelegd. Zijn er 3 lege velden in de rij van de tuinman, dan worden deze uit de algemene voorraad bloemen aangevuld. Heb je een tuin af, dan scoor je punten voor zichtbare tuinaccessoires en krijg je een nieuw tuintje. Na een uur, als de tuinman ruim vijf rondes heeft gemaakt, is de winnaar bekend. Een heerlijk familiespel, waar toch meer voor veel-spelers in zit, dan je in eerste instantie zou denken.

Dreams (Zoch Verlag)


In dit dromenspel zijn de spelers goden, die sterren aan de hemel plaatsen. Daarbij proberen ze één van de vier openliggende afbeeldingen te maken. Een van de spelers is echter sterfelijk en weet niet welke afbeelding gemaakt gaat worden. Hij moet proberen de afbeelding te raden, terwijl de goden moeten proberen te raden welke speler de sterfelijke is. Zo worden punten gescoord. Zodra iemand 16 punten heeft bereikt kan de winnaar worden bepaald. Een spel in de stijl van Dixit en Spyfall, waarbij een of meerdere spelers in het ongewisse zijn. Ik laat me verrassen. Maximaal 6 spelers zijn er ongeveer een half uurtje mee zoet.

Fabelsaft (2F Spiele)


Fabelsaft is een “Legacy” spel, zonder blijvende veranderingen. Dat wil zeggen dat de beginsituatie in elk volgende spel het gevolg is van de vorige spellen, maar dat je er ook voor kunt kiezen om weer helemaal opnieuw te beginnen. Er zijn 59 verschillende locatiekaarten (en meestal 4 per locatie). De eerste 6 komen open te liggen. De spelers verplaatsen over deze 6 locaties en voeren de actie van die locatie uit. In plaats van de actie uit te voeren, kan de locatiekaart ook gekocht worden tegen de juiste betaling. Wie als eerste een bepaald aantal van deze kaarten heeft gekocht, wint het spel. Telkens als een kaart wordt gekocht, komt er een nieuwe van de stapel bij. Zo komen er telkens nieuwe locaties (en dus nieuwe acties) in het spel. Kaarten die gekocht zijn, komen in het volgende spel niet meer aan bod. Zo begint het volgende spel dus al met nieuwe acties. Uiteindelijk heb je alle acties een keer gehad en kun je opnieuw beginnen. Het spel is geschikt voor 2 tot 5 spelers vanaf een jaar of 8.

Flamme Rouge (Lautapelit.fi)


Eindelijk weer een wielrenspel. Elke speler heeft een team van 2 renners, waarvan 1 sprinter. Elke renner heeft een eigen deck kaarten. Elke beurt trek je 4 kaarten per renner en speelt er daarvan 1. Dit wordt gelijktijdig gedaan, waarna de kaarten bekend worden gemaakt. Beginnende met de voorste renner, mag de waarde van de kaart vooruit worden bewogen. Nadat alle renners zijn verplaatst, wordt slipstreaming uitgevoerd. Elk groepje dat precies 1 leeg veld voor zich heeft, mag gratis 1 veld naar voren. Aangezien dit van achter naar voren wordt uitgevoerd, kun je soms meerdere velden gratis naar voren. In de bergen kun je natuurlijk geen slipstreaming gebruiken. Alle renners die nu nog een leeg veld voor zich hebben, krijgen een uitputtingskaart, die in het deck wordt gedaan. De gespeelde kaarten gaan helemaal uit het spel! Als je door je deck heen bent, wordt het opnieuw geschud. Als je het niet goed plant, blijven er steeds slechtere kaarten over. Maximaal vier spelers zijn ongeveer drie kwartier met het spel bezig.

Die Kolonisten (Lookout Games/Mayfair)


Een echt zwaargewicht. Het beginnersspel duurt 30 minuten, maar de zwaarste variant kan zomaar 240 minuten duren. De elementen zijn allemaal wel bekend. Arbeiders, acties, omzetten van grondstoffen in goederen, gebouwen bouwen, enz. Nu loopt je met je speelfiguur over het centrale bord met acties. Je mag telkens 3 acties doen. Dit doe je door naar een aangrenzende actie te verplaatsen of naar een van de twee markten. Aan het einde van elk jaar, wordt het centrale bord uitgebreid met nieuwe acties. Banen creëren, arbeiders opleiden, mensen huisvesten, geld verdienen: je kunt er weer eens lekker voor gaan zitten. Bij Spiel zullen niet al te veel exemplaren beschikbaar zijn. Op de website van Lookout kun je een stap-voor-stap beginnersspel vinden, waarbij je spelerderwijs de meeste spelregels zult leren: Voorbeeldspel^

De afbeelding van de doos is nog niet definitief. De linkerarm zal zeker nog worden aangepast. Voor de liefhebbers: het spel is ook solo te spelen.

En er komt natuurlijk nog veel meer. Key to the City - London, is gebaseerd op het prima systeem van Keyflower. Een pittig spel van zo'n twee uur. Natuurlijk moet er aandacht zijn voor het derde deel in de Andor serie: Die letzte Hoffnung. Hopelijk gaat 999Games deze ook weer uitbrengen. Ik ben ook erg benieuwd naar Colony. Dit is gebaseerd op het Japanse Age of Craft en combineert Dominion met dobbelstenen: een dice-drafting game. Seafall mag natuurlijk ook niet ontbreken. Een Legacy spel dat van begin af aan als Legacy spel is ontworpen. Dus geen aanpassing van bestaande spellen als Risk en Pandemie. Titels die veel langs komen op de bekende websites zijn Scythe, Inis, Cry Havoc en Terraforming Mars. Kunnen ze voldoen aan de buzz? De eerste drie zijn voorzien van miniaturen, de laatste is een van de Mars-spellen, die dit jaar uitkomen. En tot slot nog even Hans im Glück: zij komen altijd met prima spellen, maar informatie is voorafgaand aan Spiel is altijd zeer beperkt: First Class: Unterwegs im Orient Express. Een kaartspel dat speelt als een bordspel. En voor een snel spelletje moet je misschien bij Hurrican zijn: Quadrio. Gewoon vier op een rij, maar dan mag je het bord wel telkens kantelen om de winst binnen te halen. Misschien handig voor in de auto.

Overzicht van uitbreidingen


Er komen natuurlijk ook weer de nodige uitbreidingen uit. Het onderstaande lijstje poogt zeker niet compleet te zijn, maar geeft aan naar welke uitbreidingen onze aandacht uit gaat.

  • Istanbul: Brief & Segel

  • 7 Wonders Duel: Pantheon

  • Deus: Egypt

  • Rococo: Jewelry Box

  • Five Tribes: The Thieves of Naquala

  • Colt Express: Marshal & Prisoners

  • Targi: Die Erweiterung

  • Flick 'em up: Red Rock Tomahawk

  • Pandemic: The Cure: Experimental Meds

  • Bang: The Dice Game: Old Saloon

  • Peloponnes: Card Game: Patronus

  • Baby Blues: Continues

  • Orléans: Handel & Intrige

  • Dixit: Revelations

  • Dice City: By Royal Degree

  • Russian Railroads: American Railroad

  • Imperial Settlers: Aztecs

  • Avonturenland: König & Prinzessin

  • Concordia: Gallia/Corsica

  • Oh my goods: Longsdale in Aufruhr

  • Letters from Whitechapel: Dear Boss

Verwachte toppers

Wat de toppers van de beurs zullen worden, is altijd afwachten. Toch proberen we net als voorgaande jaren te voorspellen welke spellen het in zich hebben om door het publiek bovengemiddeld gewaardeerd te worden en hoog te eindigen in de Fair Play lijst, één van de toonaangevende lijsten van Spiel. Dit is onze voorspelling, in willekeurige volgorde:


  • Great Western Trail

  • Fields of Green



Enrico

  • Lorenzo il Magnifico

  • New Bedford

  • Ein Fest für Odin

  • Ore City

  • Mea Culpa


Ronald

  • Scythe

  • Railroad Revolution

  • Raise your Goblets

  • Potions Brew

  • Adrenaline

Nederlandse inbreng


Spiel zou Spiel niet zijn zonder de Nederlandse uitgevers. Al jarenlang leveren zij hoogstaande spellen en dat wordt gewaardeerd door het publiek. Bijna ieder jaar staat er wel minimaal één van de spellen in de top van de Fairplaylijst. Het blijkt maar weer dat een klein land ook op spellengebied groot kan zijn. Reden genoeg dus om hier wat aandacht aan te besteden.

Habitats (Cwali)


In Habitats van Corne van Moorsel bouwen de spelers ieder een eigen Afrikaans wildpark. Uit een algemene markt mogen om beurten volgens een keuzesysteem tegels worden genomen en deze worden aangebouwd aan het eigen park. De dieren op de tegels hebben bepaalde aangrenzende terreinsoorten nodig. Als dat lukt, dan zijn de dieren aan het eind van het spel punten waard. Tijdens het spel kun je extra punten verdienen door bepaalde doelen te behalen. Maximaal 5 spelers kunnen tegelijkertijd een wildpark bouwen en zijn daarmee een dik half uur zoet. Er worden van dit spel vooralsnog maar 1.000 exemplaren gemaakt.

Epoch: Early Inventors (Rio Grande Games) van de Nederlandse auteur Martyn F is helaas niet op tijd klaar voor Spiel.


Vanuatu, Papà Paolo en Key to the City - London (Quined)


Quined komt met maar liefst 3 spellen in de MasterPrint serie: Vanuatu, een remake van het spel uit 2011, Papà Paolo, over het bezorgen van pizza's in Napels en Key to the City - London, over het bouwen van gebouwen in Londen. Zo komt de serie alweer op 18 spellen.

Scuba (Keep Exploring Games)


Een duikspel ontworpen door een duiker (Martin Looy). Scoor punten door onder water de mooiste dingen te vinden, maar pas op voor de gevaren. En natuurlijk let je er op of je nog voldoende zuurstof beschikbaar hebt, toch? Maximaal 4 spelers zijn met dit familiespel een uurtje bezig.

Rhodes (The Game Master)

De Nederlandse auteur Pieter Boots komt met Rhodes, een spel over een haven op het historische Rhodos.De spelers proberen zoveel mogelijk punten te verdienen, door te handelen in olijven, druiven, graan en geitenmelk. Elke beurt kunnen de spelers 2 acties uitvoeren uit een keuze van 6: productie, boerderij, haven, markt, tempel of raadhuis. Op de markt kun je geld verdienen, bij de tempel punten kopen en in het raadhuis je landgoed uitbreiden. Op je boerderij verdien je geld en punten en word je schip volgeladen om naar de haven te gaan. De opbrengst van de landerijen wordt beïnvloed tijdens de productie actie. In de haven tot slot, kun je goederen kopen en een opdracht vervullen. Deze levert geld en punten op. Het spel heeft een leuk systeem, waarbij de schepen in de haven steeds verder verplaatsen en uiteindelijk de haven weer verlaten. De prijs van de goederen is afhankelijk van de positie waar het schip ligt. Eens proberen of dit spel bevalt.


Navegador (The Game Master)


The Game Master komt ook met een nieuwe editie van Navegador. Een prima spel van Mac Gerdts uit 2010.