Rubik's kubus

Spelinformatie

Titel Rubik's Kubus

Auteur Ernö Rubik

Uitgever Jumbo

Aantal spelers 1

Leeftijd vanaf 6 jaar

Speelduur 0-30 minuten

Materiaal 1 kubus

Geschreven door Ronald, Maart 2007

Introductie

Ernö Rubik is de uitvinder van de 'kubus' en vele andere puzzels. Vooral door de kubus is hij beroemd geworden. Deze puzzel was echter in eerste instantie niet bedoeld als puzzel, maar meer om zijn studenten inzicht te geven in ruimtelijke permutaties. Op internet zijn er veel pagina's over te vinden. De kubus was een nieuwe sprong voorwaarts in mijn verzameling puzzeltjes (ik ben inmiddels de tel kwijt, maar het zijn er toch zeker wel zo'n 350). Op deze pagina vind je een oplossing en een overzicht van de boekjes die ik over de kubus heb en mijn favoriete links.

Spelverloop

De kubus kan je op verschillende manieren verdraaien en daarna komen de verschillende vlakken kleuren door elkaar te zitten. De bedoeling is om hem daarna weer opnieuw in de beginstand te krijgen.

Iedereen die op de een of andere manier geïnteresseerd is geraakt in de kubus, heeft wel ergens een oplossing vandaan gehaald. Diverse boekjes met allerhande oplossingen zijn in omloop. Maar als de kubus een tijdje in de kast heeft gelegen, weet je niet altijd precies meer hoe het ook alweer ging. Op deze pagina zal ik in het kort een oplossing geven, zodat je de kubus in ieder geval weer een fraai aanzicht kunt geven. Uiteraard zullen er veel kortere mogelijkheden zijn, maar daar is deze pagina ook niet voor bedoeld.

Definities

Om geen misverstanden te laten ontstaan even wat definities. Er zijn 3 soorten blokjes:

  • Middenblokjes, die hebben 1 kleur. Er zijn er 6 van en de onderlinge stand zal nooit verschillen.

  • Kantblokjes, die hebben 2 kleuren en op elk vlak zijn er 4 te zien.

  • Hoekblokjes, die hebben 3 kleuren en op elk vlak zijn er 4 te zien.

Midden-, Hoek- en Kantblokjes

Om bepaalde verwisselingen uit te voeren, moeten enkele bewegingen na elkaar worden uitgevoerd. Om deze in het kort weer te geven, kun je een notatie definiëren. Elke beweging is een draaiing van een kwartslag. Deze kan met de klok mee zijn, of tegen de klok in. In het vervolg zal ik de volgende afkortingen gebruiken:

  • B = bovenvlak

  • R = rechtervlak

  • L = linkervlak

  • O = ondervlak

  • V = voorvlak

  • A = achtervlak

  • M = horizontale middelste rij

B2 betekent het bovenvlak tweemaal verdraaien.

B' betekent het bovenvlak eenmaal tegen de klok in te draaien.

(BR)4 betekent BRBRBRBR.

M betekent het middenvlak eenmaal naar rechts draaien. (Eigenlijk dus tegen de klok in.)

Opmerking: Ik heb gemerkt dat er bij sommige mensen verwarring ontstaat over de draairichting. Zo betekent R dat je het rechtervlak met de klok mee moet draaien en dus van je af. Maar L betekent dat je het linkervlak met de klok mee moet draaien en dat is naar je toe! Let daar dus goed op.

Voor de zekerheid nog maar wat fotootjes.

Het bovenvlak met de klok mee

Het bovenvlak tegen de klok in

Het rechtervlak met de klok mee

Het rechtervlak tegen de klok in

Het ondervlak met de klok mee

Het ondervlak tegen de klok in

Het voorvlak met de klok mee

Het voorvlak tegen de klok in

Het middenvlak met de klok mee

Het middenvlak tegen de klok in

Een oplossing

Het oplossen van de kubus gebeurt in deze methode in 4 stappen.

Stap 1 is het eerste vlak, met de bijbehorende rand. Met enige oefening moet iedereen dit voor elkaar kunnen krijgen. Het bovenvlak heeft nu een gelijkmatige kleur en ook de randen zijn goed gekleurd in overeenstemming met de middenblokjes in het desbetreffende vlak. Het is belangrijk dat je meteen de eerste rand goed maakt, want anders zitten de blokjes niet op de juiste plaats. Pas als je dit onder de knie hebt, is het zinvol om verder te gaan. Een goede tip is om met het witte vlak te beginnen, omdat de witte vlakjes het beste opvallen.

Het eerste vlak is klaar

Stap 2 is het completeren van de tweede ring. Waarschijnlijk zitten er al een aantal blokjes goed. Om de laatste paar op hun plaats te krijgen zijn 2 formules nodig. Neem een van de zijvlakken voor je en draai de onderkant van de kubus totdat er een blokje midden onder zit, die in dat vlak op de tweede ring thuishoort. Bijvoorbeeld: Stel dat je het witte vlak bovenin compleet hebt. Neem nu de blauwe zijde voor je en draai de onderkant totdat je het blauw-rode of het blauw-oranje blokje midden onder hebt zitten met de blauwe zijde naar voren. Is dit niet mogelijk, neem dan bijvoorbeeld het rode vlak voor je. Enz.

Als het blokje (X) naar links (L) moet in de tweede ring, dan draai je: OLO'L'O'V'OV

Als het blokje (X) naar rechts (R) moet in de tweede ring, dan draai je: O'R'OROVO'V'

Door het aantal malen herhalen van deze methode, moet je in korte tijd de tweede ring ook in orde hebben, terwijl het bovenvlak nog intact is. (Het kan voorkomen dat alle benodigde blokjes al in de tweede ring zitten, maar niet op de juiste plaats. Zet dan gewoon een foutief blokje in de tweede ring met behulp van de bovenstaande formule. Dan komt er vanzelf weer een blokje in het ondervlak.)

Vooraanzicht

Stap 3. Draai de kubus ondersteboven, zodat het complete vlak nu onderop zit. We gaan nu eerst de kantblokjes op hun plaats zetten. Draai het bovenste vlak zodanig, dat er zoveel mogelijk blokjes op hun plaats zitten.

Met behulp van de volgende formule zijn 2 kantblokjes (X) verwisselbaar: BVRBR'B'V'

Als alle kantblokjes op hun plaats staan, moeten ze nog eventueel gekanteld worden. Dit moet altijd in tweetallen. (Het is niet mogelijk dat er 3 blokjes gekanteld moeten worden in het laatste vlak. In dat geval is je kubus niet correct en waarschijnlijk een keer uit elkaar geweest.)

Bovenaanzicht

Met behulp van de volgende formule zijn 2 kantblokjes (X + Y) te kantelen: (RM)4 B(y) (RM)4 B(y'), waarbij y staat voor 1, 2 of 3. (Dus als je X en Y2 wilt kantelen, dan wordt de formule RMRMRMRM B2 RMRMRMRM B2').

Opmerking: Het is leuk om later als de kubus is opgelost eens met deze formule te stoeien. Met het deel (RM)4 kantel je namelijk het gewenste blokje in het laatste vlak, maar het heeft als neveneffect dat 3 blokjes in de tweede laag worden gekanteld. Als je nu in het laatste vlak een ander blokje op de aangewezen plaats zet en deze handeling nogmaals uitvoert, dan zul je zien, dat de 3 blokjes in de tweede laag weer terugkantelen. Zo leer je de formule beter begrijpen en kun je hem ook makkelijker onthouden.

Bovenaanzicht

Stap 4 is het plaatsen en kantelen van de hoekblokjes. (Het is niet mogelijk dat er 2 hoekblokjes met elkaar van plaats verwisseld moeten worden in het laatste vlak. In dat geval is je kubus niet correct en waarschijnlijk een keer uit elkaar geweest.)

Om de hoekblokjes A, B en C te verwisselen zijn de volgende 2 formules voldoende:

A naar B, B naar C, C naar A: L'BRB'LBR'B'

A naar C, C naar B, B naar A: BRB'L'BR'B'L

Bovenaanzicht

Hoekblokjes verwisselen

Tot slot moeten de blokjes eventueel nog gekanteld worden. Dat kan met behulp van de volgende formule.

Het kantelen van A en B: (VOV'O')2 B (OVO'V')2 B'

Het kantelen van A, B en C: (VOV'O')2 B (VOV'O')2 B (VOV'O')2 B2

Met enige oefening kun je deze kantelingen variëren, afhankelijk van hoe de blokjes gekanteld moeten worden. (Er zijn twee verschillende routines: (VOV'O')2 en (OVO'V')2. Met de eerste zal de voorkant van het blokje naar boven gaan, met de tweede zal de bovenkant van het blokje naar voren gaan. Als je wat meer ervaren bent, kun je daar dus gebruik van maken. De eerste formule zou je dan kunnen veranderen in (OVO'V')2 B (VOV'O')2 B' en in de tweede formule kun je telkens (OVO'V')2 gebruiken in plaats van (VOV'O')2.)

Als je het goed gedaan hebt, is de kubus nu klaar, dat wil zeggen dat op elke zijde de 9 vakjes dezelfde kleur hebben.

Bovenaanzicht

Alleen nog kantelen

Eindelijk weer helemaal goed

Boeken

Er zijn een heleboel boeken en boekjes in omloop over de kubus. Niet alleen de oplossing komt aan bod, maar ook het maken van andere figuren op de kubus en de wiskundige achtergrond. Hieronder staan de titels uit mijn verzameling.

Waardering

De kubus is een solide puzzel. Sommigen kunnen er snel op uitgekeken raken, maar voor anderen kan het een levenslange fascinatie betekenen. Goed.

Opmerking Rogier

  • Dit is de originele kubus, er zijn over de jaren heen ook veel andere versies van gekomen, zoals bijvoorbeeld met 4x4 of 5x5 vlakken.

Opmerking Ronald

  • Er zijn veel "onechte" kubussen in omloop. Deze draaien in het algemeen veel slechter. Daar zul je minder plezier aan beleven.