Spiel 2020 Preview

Geschreven door Ronald Hoekstra en Saskia van ReedenUpdate: 20-10-2020


Tijdens Spiel zullen er weer vele nieuwe spellen uitkomen. Te veel om hier allemaal te bespreken. Bovendien zijn er al diverse andere websites die een keurig overzicht bijhouden. Daarom zullen we net al vorig jaar een selectie maken van spellen die onze persoonlijke interesse hebben gewekt. Naarmate Spiel dichterbij komt, zullen we het verder aanvullen.

Nu is het dit jaar anders dan andere jaren. Door het Corona-virus zal Spiel alleen digitaal worden uitgevoerd. Dit zal gevolgen hebben voor veel uitgevers en de timing van de nieuwe spellen. Ook is het voor ons veel lastiger om nieuwe spellen te proberen en te ontdekken. Het overzicht zal daarom aanzienlijk kleiner zijn dan de afgelopen jaren. In het overzicht zullen daarom ook spellen voorkomen, die onlangs al zijn verschenen, maar veel bezoekers van Spiel digital nieuw zullen zijn.


Voorkeuren van Ronald

Ronald heeft een brede smaak aan spelstijlen, van lang tot kort en van diepgaand tot eenvoudig. Zijn lijstje met titels voor Spiel zal een voorkeur hebben voor de wat kortere spellen met voldoende pit en de spellen met nieuwe of verrassende elementen.


Voorkeuren van Saskia

Saskia houdt van variatie. Als een spel haar boeit, mag het best 5 uur duren. Haar lijstje voor Spiel bevat sologames, coöps en competitieve spellen. Ze speelt graag innovatieve spellen en vindt vormgeving belangrijk.

Selectie van Spellen

Alma Mater (Eggert Spiele)

2-4 spelers / 90 -150 minuten / vanaf 12 jaar


Eggert Spiele kennen we van stevige spellen als Coimbra en Great Western Trail, dus de verwachtingen zijn hooggespannen. Maakt Alma Mater ze waar? In dit spel sta je aan het hoofd van een universiteit in de 15e eeuw. En net als nu is de reputatie van je school van groot belang. Die verstevig je door de beste medewerkers en de beste studenten aan te trekken, kennis uit te wisselen met andere opleidingsinstituten en expert te worden in de vier disciplines van jouw universiteit. Veel spelelementen komen hier samen in een interessante ‘puntensalade’: draften, hand managment, tegels plaatsen en worker placement.

De vormgeving met de ‘echte’ boeken, de mix van kleurrijke abstracte en comicstijl is dik in orde. (Saskia)

Forgotten waters (Plaid Hat Games)
3-7 spelers (met 2-speler variant) / 120 - 240 minuten/ vanaf 14 jaar

Net als zijn succesvolle voorganger Dead of Winter is Forgotten Waters een Crossroads game. Vele wegen leiden naar… vele uitkomsten! De spelers zijn piraten die samen op het schip avonturen beleven. Ze hebben naast het gezamenlijke doel ieder een eigen doel, dus uiteindelijk kun je samen verliezen, of alleen winnen. Een online app (ook offline te gebruiken) waarin professionele acteurs in geuren en kleuren jouw successen en flaters bespreken, begeleidt dit spel en geeft er veel sfeer aan. In 5 scenario’s verken je het locatieboek met maar liefst 30 kleurrijke locaties.

De eerste commentaren zijn grotendeels laaiend enthousiast, waarbij vooral de sfeer en de lol van het spel genoemd worden. De leeftijdsindicatie van 14 jaar zal heeft vast meer met het taalgebruik van de zeeschuimers te maken dan met de moeilijkheidsgraad van het spel. Speltechnisch heeft dit misschien niet heel veel om het lijf, maar als “belevenisspel” een aanrader. (Saskia)

Disney Jungle Cruise Adventure Game (Ravensburger)
2-4 spelers / 45-60 minuten / vanaf 8 jaar

Jungle Cruise is gebaseerd op een Disney film die in 2020 uit zou komen, maar vanwege de corona-crisis is uitgesteld tot 2021. Gezien het thema en het succes van El Dorado, was ik erg benieuwd naar deze titel. Het spelmateriaal ziet er uitnodigend uit. De spelers besturen ieder een boot door de jungle gevuld met passagiers. Elke beurt werp je de dobbelsteen, om te kijken hoeveel velden je vooruit gaat (1 tot 4). Geen keus dus. Wel heb je soms de keuze uit 2 verschillende routes. Er zijn bepaalde velden waar je verplicht moet stoppen, ongeacht je dobbelsteenworp. Daarna trek je 4 gevarenkaarten. Je moet er vervolgens zoveel uitvoeren als het aantal velden dat je vooruit bent gegaan. Op de uit te voeren kaart staat (naast een grapje dat je voor kunt lezen) de moeilijkheidsgraad van het gevaar en welke kant van de boot daar last van heeft. Werp zoveel gevarendobbelstenen als de moeilijkheidsgraad en verlies zoveel fiches uit je boot van de aangegeven kant. De fiches zijn goederen of personen. Tijdens het spel kun je goederen en personen terug krijgen in je boot. De personen behoren tot verschillende families. Een van de families levert aan het eind van het spel meer punten op dan de andere families. Onderweg kun je aanwijzingen vinden welke familie dat is. Bij de finish zijn bonuspunten te verdienen. Hoe eerder je daar bent, hoe meer dat zijn. Als alle bonuspunten op zijn, dan eindigt het spel. Je scoort daarnaast punten voor personen (3 punten), voor personen van de juiste familie (5 punten), een set van 3 verschillende goederen (10 punten), een set van 2 verschillende goederen (4 punten) en losse goederen (1 punt). Deze tel je bij elkaar op en de speler met de hoogste score is de winnaar. Het spel is zo te zien erg afhankelijk van de dobbelstenen. Je kunt niet zelf bepalen hoeveel gevaar je wilt lopen. Dat bepaalt namelijk de verplaatsingsdobbelsteen. En deze bepaalt ook hoe snel je richting de finish gaat. Voor families is het wellicht een leuk spel, maar ik sla deze maar even over. (Ronald)

Praga Caput Regni (Rio Grande Games)
1-4 spelers / 30-120 minuten / vanaf 12+ jaar

Een lust voor het oog alleen al, dit stevige spel. Met het kasteel van Karel IV, koning van Bohemen die het heilige roomse rijk bestiert, een brug over de rivier Vlatava, een universiteit en een kathedraal die binnen de muren van het kasteel zelf oprijst. Praag is al een van de grootste steden van Europa maar Karel IV wil een stap verder: Praag moet de hoofdstad van zijn rijk worden.

Hier werk je als vermogende burger natuurlijk graag aan mee, om zo in een goed blaadje te komen bij de koning. Zorgvuldige timing van je acties is belangrijk, want veel mechanismen in dit spel beïnvloeden elkaar. Een spel voor de stevige gamer die ervan houdt om de samenhang te doorgronden en zo de grootste indruk te maken op Karel IV. (Saskia)

Een spel van de hand van de auteur van Underwater Cities. (Ronald)

111 Ants (White Goblin Games)

2-5 spelers / 20 minuten / vanaf 8 jaar


Het spel bestaat uit 110 mierenkaarten, genummerd van 2 tot en met 111. Deze kaarten zijn een verschillend aantal punten waard, variërend van 1 tot 4. Elke speler krijgt er daarvan 12 op handen, maar mag deze kaarten niet sorteren. In het midden liggen 3 gesloten kaarten. Het doel is om als eerste de kaarten in hand op volgorde te krijgen (van laag naar hoog of andersom). Om beurten pak je een open of gesloten kaart uit het midden en stopt deze ergens in je hand. Vervolgens leg je een van de aangrenzende kaarten weer open terug. Als er 3 open kaarten in het midden liggen, dan mag je deze direct vervangen door 3 gesloten kaarten van de stapel. Het spel stopt als iemand zijn kaarten op volgorde heeft. Deze speler krijgt naast de punten van zijn kaarten ook 5 bonuspunten. De andere spelers scoren hun beste serie en een volgende ronde begint. Zodra iemand de 60 punten passeert, wint de speler die het meeste aantal punten heeft. Een lekker snel spelletje voor tussendoor met heel eenvoudige spelregels. (Ronald)

L.A.M.A. Party Edition (Amigo)

2-6 spelers / 20 minuten / vanaf 8 jaar


Een nieuwe editie van het kaartspel L.A.M.A. (Leg Alle Minpunten Af). Het spel blijft hetzelfde, maar er zijn enkele andere kaarten: 1 roze lama, die overal op mag worden gelegd, maar die 20 strafpunten oplevert als je deze nog op handen hebt aan het eind van het spel. Daarnaast zijn er enkele kaarten met een plusteken. Na het spelen van deze kaart mag je direct nogmaals. Tot slot zijn er roze fiches, die 20 strafpunten waard zijn. Met een beetje geluk kun je die weer inleveren als je een rondje wint. Als je fan bent van het oorspronkelijke spel, dan zal dit het alleen maar leuker maken. Vond je het origineel maar niks, dan zal dit daar niets aan veranderen. (Ronald)

Mariposas (AEG / White Goblin Games)

2-5 spelers / 45-75 minuten / vanaf 14 jaar


Na het overdonderende succes van Wingspan, heeft Elizabeth Hargrave zich nu op de vlinders gestort. Ieder voorjaar zwermen miljoenen monarchvlinders vanuit Mexico uit naar het oostelijke deel van Noord Amerika. In de herfst komen er weer miljoenen terug naar Mexico. Niet de vlinders die uitgevlogen zijn, maar hun nazaten. Mariposas speelt zich af in drie seizoenen. Je probeert jouw vlinders in het voorjaar naar het noorden te laten vliegen, in de zomer te laten verspreiden en dan in het najaar terug te laten keren. Aan het eind van ieder seizoen vindt er een tussenscore plaats en aan het eind van de herfst wint de speler die de meest succesvolle vlinderfamilie heeft. Het spelmateriaal ziet er weer mooi uit. Het spel lijkt niet heel complex, de leeftijdsindicatie van 14 jaar vind ik daarom opmerkelijk. (Saskia)

Pictures (PD-Verlag, Rio Grande Games)
3-5 spelers / 20-30 minuten / vanaf 8 jaar

Dit spel is in Duitsland bekroond als Spiel des Jahres 2020, het beste familiespel dus. Het is een familiespel dat je snel speelt en het zorgde alle keren dat ik het speelde voor veel hilariteit. Op tafel ligt een raster met afbeeldingen. Iedere speler krijgt een coördinaat toegewezen van de afbeelding die hij moet laten raden door de anderen. Daarbij is enig creatief denken vereist, want hiervoor gebruik je afwisselend verschillende materiaalsets: schoenveters, blokken, een set stenen, een stapel kaarten, of 9 piepkleine blokjes in verschillende kleuren. En omdat sommige afbeeldingen in het raster best op elkaar lijken, moet je met dit wat grove materiaal toch net die details naar voren laten komen die ervoor zorgen dat de anderen raden welke afbeelding jij uitbeeldt.

De spelregels zijn in het Duits en Engels bijgeleverd en zo eenvoudig dat dit geen belemmering kan zijn. Mijn ervaring is dat je het spel ook met meer spelers kunt spelen, je werkt dan met kleine teams. (Saskia)

Gloomhaven: Jaws of the lion (Cephalofair Games)

1-4 spelers / 30-120 minuten / vanaf 14 jaar


Gloomhaven Jaws of the lion is het meer toegankelijke broertje van zwaargewicht Gloomhaven. In dit coöperatieve spel ontdek je wat zich afspeelde in de voorgeschiedenis. Wat het spel laagdrempeliger maakt, is de geleidelijke opbouw van de spelregels die overzichtelijk per scenario ingewikkelder worden. Ook hoef je niet eerst het hele speelveld te gaan opbouwen, maar kun je direct starten op het speelveld in het scenarioboek zelf. De moeilijkheidsgraad gaat dus gelijk op met de ervaring die je hebt opgedaan. Erg goed gedaan, dit werkt echt uitnodigend om met het spel aan de gang te gaan!

Met 4 speelfiguren die je in het echte leven liever niet in een donker straatje tegenkomt, ga je de strijd aan met diverse monsters met allerlei verschillende eigenschappen. De bedoeling is om de monsters te vernietigen, maar het handigste is het als je daarbij onderweg eerst nog wat geld, schatten en andere zaken oppikt. Want die komen weer goed van pas in volgende scenario’s. Na de 5 scenario’s waarbij je geleidelijk wegwijs wordt gemaakt in de spelregels en mogelijkheden, is er nog een hele rij vervolgopdrachten met veel variatie. En wie dan nog niet is uitgespeeld, kan door naar Gloomhaven en Frosthaven. (Saskia)

Pandemic Legacy season 0 (Z-Man Games)

2-4 spelers / 60 minuten / vanaf 14 jaar


Het langverwachte derde seizoen van Pandemic Legacy. Maar geen seizoen 3, maar een seizoen 0. Het speelt zich af in de jaren ‘60 tijdens de koude oorlog. De spelers worden gerekruteerd door de CIA om op zoek te gaan naar een biowapen dat de Sovjet Unie aan het ontwikkelen zou zijn. Uiteraard word je voortdurend in de gaten gehouden, zowel door spionnen van de Sovjet Unie als door de eigen CIA. Het spelsysteem van Pandemic is net voldoende gewijzigd om het interessant te houden, maar wel herkenbaar voor ervaren spelers. Ook nu bestaat het spel weer uit 12 maanden, die je elk 1 of 2 keer speelt. Tijdens het spelen wordt er spelmateriaal vernietigd en toegevoegd. Dit spel staat bovenaan mijn lijst! Zie www.pandemicmania.nl voor meer informatie. (Ronald)

Anno 1800 (Kosmos)

2-4 spelers / 120 minuten / vanaf 12 jaar


Dit bordspel is gebaseerd op een populair computerspel, waarin je de industrie op je eiland steeds verder uitbouwt. De spelers beginnen met een hand vol kaarten met eisen waaraan voldaan moet worden. Om aan de eisen te voldoen moet je gebouwen bouwen en deze bemannen met de juiste arbeiders. Deze arbeiders kun je natuurlijk opleiden tot een hoger niveau, dat weer nodig is voor nieuwe gebouwen. En soms heb je de kennis nog niet, maar gelukkig zorgt een van de andere spelers dan voor deze kennis. En dan is je eiland vol en moet je uitwijken naar andere eilanden. Vervolgens heb je weer grondstoffen nodig die alleen aan de andere kant van de wereld beschikbaar zijn. Uiteindelijk ben je zeker meer dan 2 uur bezig, maar de tijd is voorbij gevlogen. En als het meezit, komt er ook een mogelijkheid het spel solo te spelen. Dit is weer een stevigere titel van Kosmos van de hand van Martin Wallace. (Ronald)

Renature (Pegasus Spiele)

2-4 spelers / 45-60 minuten / vanaf 8 jaar

Een nieuw spel van de ontwerpers Wolfgang Kramer en Michael Kiesling samen, dus weer een topper?

Het thema past bij deze tijd: we gaan duurzaam aan de slag en maken de klimaatverandering ongedaan. Door dominostenen met daarop afgebeelde dieren neer te leggen, kun je de directe omgeving opnieuw beplanten. Zo breng je een vervuilde vallei geleidelijk terug in zijn natuurlijke staat waarin er ruimte is voor flora en fauna.Daarbij moet je natuurlijk wel goed nadenken over welke beplanting het beste past op welke plek, op de korte èn de langere termijn. Dit is weer typisch zo’n fijn “easy to learn, hard to master”spel: eenvoudige regels, veel tactische mogelijkheden en dus lastige beslissingen en dus geschikt voor een grote doelgroep. Mooi uitgevoerd spelmateriaal ook! (Saskia)

Tekhenu: Obelisk of the sun (Board&Dice)

1-4 spelers / 60-120 minuten / vanaf 14 jaar

De opvolger van Tzolkin en Teotihuacan met 14 jaar als instapleeftijd, dat betekent dat we het hier met een zwaargewicht van doen hebben. In dit spel zijn we farao’s die in Egypte bouwen aan indrukwekkende gebouwen en beelden om de goden Horus, Ra, Hathor, Bastet, Thoth en Osiris te eren. En alsof dat al niet moeilijk genoeg is, moeten ze ook het volk nog gelukkig houden om goed te scoren.

Dat is bepaald geen sinecure, want hierbij moet je veel aspecten in balans houden. Bovendien veranderen door het draaien van de zon de omstandigheden regelmatig: de schaduw van de meegeleverde 3D obelisk werpt zijn schaduw met het verstrijken van de tijd op andere plaatsen. En hiermee veranderen de spelvoorwaarden: je mag wel een dobbelsteen pakken uit een zonnige of schaduwrijke zone, maar eentje uit de donkere zone is niet toegestaan.

Alles draait in dit spel om een goede afweging, want zon en schaduw spelen ook weer een rol bij het plaatsen van de gekozen dobbelsteen op je speelbord. En je speelt niet alleen voor de eindwaardering, maar tussentijds wordt er ook gescoord. Dit spel vraagt dus om een lenige geest die complexiteit goed aankan. (Saskia)

Undaunted: North Africa (Osprey Games)

2 spelers / 45 minuten / vanaf 14 jaar


Vorig jaar tijdens Spiel kwam ik op de valreep in aanraking met Undaunted: Normandy. Dat bleek een alleraardigst spel over de Tweede Wereldoorlog. Het speelde lekker vlot en bood voldoende mogelijkheden met leuke scenario’s. Het was een aangename verrassing dat dit jaar Undaunted: North Africa uit bleek te komen. Het spel is al even uitgekomen, maar de eerste kennismaking zou voor veel spelers pas bij Spiel gebeuren. Daarom heb ik dit spel toch maar opgenomen in de Spiel preview. De Britse Long Range Desert Group vecht in de woestijn tegen de Italianen. Dit keer zijn er ook voertuigen in het spel, waar de soldaten in kunnen stappen. En dat is ook meteen een verschil met Normandy. Het betreft hier aparte soldaten in plaats van pelotons. Het is dan ook een zelfstandig spel en niet te combineren met Normandy. De diverse soldaten hebben meerdere kwaliteiten. Zo kunnen doelwitten worden opgeblazen. Is het beter dan Normandy? Geen idee, in ieder geval wel anders. (Ronald)

Funkoverse Strategy Game (Funko Games)

2-4 spelers / 20-60 minuten / vanaf 10 jaar


Een spel gebaseerd op de Funko poppetjes met de grote hoofden van bekende personages. Elk poppetje heeft zijn eigen eigenschappen en de verschillende versies kunnen met elkaar worden gecombineerd. Zo kun je bijvoorbeeld Harry Potter tegen Batman laten spelen of mee laten doen in Jurassic Parc. De basisregels zijn voor elk spel hetzelfde en er zijn verschillende scenario’s. In het basisspel spelen 2 teams van 3 poppetjes tegen elkaar. In een basisdoos zitten 4 poppetjes en de laatste 2 poppetjes worden door fiches weergegeven. Om beurten mogen de spelers 2 acties uitvoeren met hun poppetje. Meestal is dit verplaatsen of aanvallen. Maar dan komen de speciale eigenschappen in het spel. De spelers hebben een verzameling fiches waarmee deze acties kunnen worden uitgevoerd. Afhankelijk van de kracht van de actie zijn deze fiches nu enkele beurten uitgeschakeld. De gevechten worden met dobbelstenen uitgevoerd, waartegen het slachtoffer zich nog kan verdedigen. Als dat niet lukt, is het poppetje tijdelijk uitgeschakeld. Ten koste van een hele beurt kan het poppetje weer opstaan of het kan door een bevriend poppetje weer geactiveerd worden. Als een uitgeschakeld poppetje nogmaals wordt uitgeschakeld, gaat deze van het bord af en duurt het een beurt voordat deze weer op het bord komt. Bij elk spel zitten meerdere scenario’s. Doordat de spelregels voor alle spellen hetzelfde zijn, kun je snel instappen met de verschillende versies. Ik vond het leuker dan ik had verwacht. (Ronald)

Raiders of Scythia (Garphill Games)

1-4 spelers / 80 minuten / vanaf 12 jaar


Eigenlijk is dit een soort remake van Raiders of the North Sea. Een ander thema, ander artwork, maar in grote lijnen hetzelfde spel. Een aantal elementen uit de uitbreidingen van Raiders of the North Sea vind je terug in deze editie. Verder kunnen je strijders worden uitgerust met een paard of met een roofvogel. Is het beter dan zijn voorganger? Dat zul je zelf moeten beoordelen, maar ik verwacht dezelfde kwaliteit en ben dan ook heel benieuwd deze combinatie gaat werken. (Ronald)

Super-Skill Pinball: 4-Cade (WizKids)

1-4 spelers / 30 minuten / vanaf 12 jaar


Wat dacht je van een flipperkast op papier? Dit roll & write spel simuleert een flipperkast. En dat met slechts 2 normale dobbelstenen en 2 fiches per speler. De fiches stellen de ballen voor, die elke beurt 1 zone omlaag verplaatsen, tot ze bij de flippers zijn en weer omhoog geschoten kunnen worden. Elke beurt moet je een keuze maken tussen de 2 geworpen dobbelstenen. Elke zone van de flipperkast heeft zo zijn eigen mini-spellen, die je probeert te voltooien. Zo kan een zone bijvoorbeeld bumpers hebben, die de bal in de zone kunnen houden, mits je het juiste getal kunt afstrepen. Wat dit spel anders maakt dan andere roll & write spellen, is dat er tijdens het spel weer dingen kunnen worden uitgeveegd. Zo kun je met een bal langer doen en meer punten scoren. Na 3 ballen is je eindscore bekend. Tijdens het flipperen kun je 3 maal tegen de kast aan stoten om de waarde van een dobbelsteen aan te passen. Hoe groter de aanpassing, hoe groter de kans dat de kast op tilt gaat. Het verschil tussen de dobbelstenen van de volgende worp kleiner is dan de aanpassing, dan heb je pech. Bij het spel zitten maar liefst 4 verschillende flipperkasten, die allemaal iets bijzonders hebben. De eerste daarvan kun je inmiddels gratis uitproberen op: Super-Skill-Pinball gratis

Ik vraag me af hoe lang het spel vernieuwend blijft, maar het nodigt zeker uit om het te gaan proberen. (Ronald)

The castles of Tuscany (Alea)

2-4 spelers / 60 minuten / vanaf 10 jaar


Wat is er al bekend over dit spel? De spelregels. Het is een losstaand spel van de hand van Stefan Feld dat volgende de vooraankondiging “op een of andere manier” zou “kunnen lijken” op zijn voorganger Burgen von Burgund/The castles of Burgundy.

In Tuscany ben je een invloedrijke Toscaanse prins die zijn regio ontwikkelt en probeert uit te breiden. In spelregels en uiterlijk zijn wel overeenkomsten met de voorganger te zien. Ondanks dit denk ik dat er toch veel geïnteresseerden kunnen zijn voor dit spel, want zijn voorganger staat zeer hoog aangeschreven, vooral als spel voor 2 spelers. Ik ben wel benieuwd naar de vormgeving. Zou er een mooie middenweg gevonden zijn tussen de wat fletse kleuren van de oude versie van Burgen von Burgund en de schreeuwende kleuren van de nieuwe? (Saskia)

Hallertau (Lookout Games)

1-4 spelers / 50-140 minuten / vanaf 12 jaar


Dit keer komt Lookout Games weer met een pittig spel van Uwe Rosenberg, waarin je oudere spellen als Agricola en Odin zult herkennen. Er zijn weer veel grondstoffen (4 akkerprodukten en 4 dierprodukten) en een heleboel kaarten (verdeeld in verschillende niveaus). En natuurlijk hangen veel van de mechanismen weer samen. Akkers waar je op kunt planten, worden steeds zwakker en raken uitgeput. Op je spelerbord kun je 5 kleine gebouwen verschuiven door bepaalde goederen te betalen, afhankelijk van het gebouw en afhankelijk van de spelronde. Als alle 5 kleine gebouwen zijn verschoven, mag je grote gebouw verschuiven. In het raam van het grote gebouw kun je nu zien hoeveel arbeiders je ter beschikking hebt en eventueel hoeveel punten het heeft opgeleverd. Op het actiebord zijn 16 acties beschikbaar. De eerst die de actie kiest hoeft maar 1 arbeider in te zetten, de volgende speler 2 en de daaropvolgende speler 3 arbeiders. Niet alle arbeiders worden aan het eind van een ronde verwijderd. Bepaalde acties zijn een volgende ronde dus duurder of lastiger bereikbaar. Is de auteur er weer in geslaagd een topspel af te leveren? (Ronald)

Pendulum (Stonemaier Games / 999Games)

1-5 spelers / 60-90 minuten / vanaf 12 jaar


Stonemaier is de uitgever van spellen als Tapestry, Scythe, Wingspan en Charterstone… dus als daar een nieuw broertje bij komt, zijn we alert.

In Pendulum ben je een edelman die de Tijdloze Koning van Dünya wil opvolgen. Op vier sporen verzamel je punten om je macht te vergroten. Dat is op zich niet zo nieuw, maar er is een bijzonder spelelement: tijd is een belangrijk middel waarmee je je strategie vormgeeft. Zandlopers spelen in dit spel daarom een prominente rol. Degene die zijn tijd het meest effectief investeert, verdeelt en vervolgens met zijn kaarten het beste motortje bouwt, is de winnaar, niet degene die het snelst speelt.Voor spelers met “analysis paralysis” is dit spel minder geschikt, want de langzaamste speler is wel degelijk in het nadeel. Slim omgaan met je schaarse middelen zien we vaker als spelelement, de combinatie hiervan met simultaan spelen zoals bij 7 Wonders is nieuw. (Saskia)

New York Zoo (Feuerland Spiele)

1-5 spelers / 30-60 minuten / vanaf 10 jaar


Uwe Rosenberg haalt ook zijn Patchwork idee weer van stal. Dit keer bouwen de spelers ieder een dierentuin. De hokken voor de dierentuin krijg je doordat je met een olifant rondjes loopt langs de verschillende soorten hokken. De hokken moeten natuurlijk gevuld worden met dieren. In plaats van de olifant een hok te laten kiezen, kun je hem ook dieren laten kiezen. In elk hok mag uiteraard maar 1 soort dieren worden geplaatst. Zodra een hok vol is, wordt het weer geleegd en mag je een extra attractie in het park plaatsen. Soms loopt de olifant langs een bepaald veld dat er voor zorgt dat dieren bij alle spelers jonkies krijgen. Heb je twee of meer dieren in een hok staan, dan komt er een extra dier bij. Wie als eerste zijn dierentuin vol heeft, wint het spel. Het spel ziet er vrolijk uit en zal familiespelers zeker aanspreken, maar het heeft voldoende pit om ook de gevorderde speler te interesseren. (Ronald)

Finished! (2F Spiele) / Klus geklaard! (999Games)

1 speler / 30-45 minuten / vanaf 10 jaar


In dit kaartspel wordt een werkdag op kantoor gesimuleerd. 48 kaarten worden eenmaal geschud en het is de taak van de speler de kaarten in volgorde van 1 naar 48 af te leggen. Elke beurt trek je 3 kaarten van de stapel naar de huidige tijd. Deze kaarten leveren soms een snoepje op en soms hebben ze een actie die je ten koste van een snoepje kunt uitvoeren. Zo kun je soms kaarten naar de toekomst verschuiven of kaarten uit het verleden terughalen. Als je niets kunt of wilt doen, leg je de kaarten in volgorde naar keuze naar het verleden. Liggen er meer dan 3 kaarten in het verleden, dan gaan de extra kaarten weer onderop de stapel. Leg je 3 of meer opeenvolgende kaarten naar het verleden, dan verdien je extra snoepjes. Leg je kaart 48 naar het verleden dan drink je 1 van je 8 koppen koffie op. Is er geen koffie meer, dan heb je verloren.


Kun je uit de huidige tijd een kaart op volgorde op de aflegstapel leggen, dan wordt er een extra kaart van de stapel getrokken. Heb je alle 48 kaarten afleggen, dan win je het spel. Dit blijkt een alleraardigst solospel, dan nog niet zo gemakkelijk te winnen is. Je wordt er langzaam maar zeker wel beter in en het kan erg verslavend werken. Het is inmiddels ook als app te spelen. (Ronald)

Tussie Mussie (Button Shy / Quined Games)

2-4 spelers / 20 minuten / vanaf 8 jaar


Tussie Mussie is een mini-kaartspelletje van 18 kaarten van de ontwerpster van Wingspan. Op de 18 kaarten (in 5 verschillende kleuren) staan verschillende bloemen afgebeeld. Om beurten bieden de spelers 2 kaarten aan de linkerbuurman aan. 1 kaart open en 1 kaart dicht. Deze speler kiest er 1 en de andere mag de speler houden. Beiden leggen hun gekregen kaart ongewijzigd voor zich neer. Dit gaat net zo lang door, totdat iedereen 4 kaarten heeft liggen op een rijtje heeft liggen. De dichte kaarten worden een stukje naar beneden geschoven en opengedraaid. Nu kunnen punten worden bepaald. Sommige kaarten leveren direct punten (hartjes) op. Andere leveren punten op afhankelijk van andere kaarten. Wie na 3 rondes de meeste punten heeft, wint het spel. Het speelt lekker vlot, eenvoudige regels en overal mee naartoe te nemen. Een beetje vergelijkbaar met het niveau van Love Letter. (Ronald)

The Princess Bride Adventure Book Game (Ravensburger)

1-4 spelers / 15-90 minuten / vanaf 10 jaar


Een spel gebaseerd op een film uitgevoerd in een prentenboek. Elke pagina van het prentenboek is een nieuw spelbord. Het is een goede introductie naar een coöperatief spel. Elk van de 6 hoofdstukken is een spel op zich en duurt ongeveer 15 minuten. Als je slaagt mag je door naar het volgende hoofdstuk. Slaag je niet, dan krijg je nog een tweede kans. Elk hoofdstuk heeft zo zijn eigen eenvoudige afwijkende spelregels. In elk hoofdstuk moeten enkele uitdagingen worden voltooid en moet je in de tussentijd niet vergeten al je klusjes te doen. Het voltooien van een uitdaging levert een beloning op in de vorm van een bijzondere kaart, die je later in kunt zetten. Als je de film hebt gezien, zal het spel je meer aanspreken. Misschien leuk om voor het slapengaan snel een hoofdstuk met de kinderen te spelen? (Ronald)

Under Falling Skies (Czech Games Edition)

1 speler / 30 minuten / vanaf 12 jaar


Steeds vaker worden solospellen uitgegeven of spellen die ook solo te spelen zijn. Ook Under Falling Skies is een solospel. In dit spel verdedig je een stad tegen vijandige ruimteschepen, die steeds dichterbij komen. Als een ruimteschip de stad bereikt, loopt de stad schade op en het ruimteschip keert terug naar het moederschip (ergens in een baan om de Aarde). Ook als je het ruimteschip voortijdig neerschiet, verschijnt er een nieuwe in het moederschip. Je krijgt zo een beetje het gevoel van het oude computerspel Space Invaders. Tijdens het spel zet je dobbelstenen in op gebouwen in je stad om deze te activeren. In de kolom waar je de dobbelsteen plaatst, komen alle ruimteschepen dichterbij en wel zoveel velden als de waarde van de dobbelsteen. Het veld waar een ruimteschip eindigt, kan een symbool bevatten, waarmee een actie wordt geactiveerd. Een van deze acties is het dichterbij komen van het moederschip. De afstand tot de stad wordt zo kleiner en alle volgende ruimteschepen zijn dus eerder bij hun doel. Het spel kent verschillende missies en verschillende moeilijkheidsgraden. Elke beurt moet je 5 dobbelstenen plaatsen, in elke kolom 1. Er zijn 3 zwarte en 2 witte dobbelstenen. Zodra je een witte dobbelsteen plaatst, moet je de overige dobbelstenen opnieuw werpen. Het gebruik van gebouw kost soms energie. Je moet er tijdens het spel voor zorgen dat je wel genoeg energie produceert. Tot slot moet je onderzoek doen, want daarmee win je het spel. Je moet dobbelstenen inzetten om het onderzoeksspoor te volgen. Elke stap vraagt een minimumwaarde van de dobbelsteen. Ook kun je 2 robotdobbelstenen bouwen, die in gebouwen kunnen werken. Elke keer dat ze werken, gaat de waarde met 1 omlaag. (Ronald)

Back to the Future - Back in Time Strategy Game (Funko Games)

2-4 spelers / 50 minuten / vanaf 10 jaar


Er zijn dit jaar 2 spellen over de film Back to the Future. Zal er eindelijk een echt goed spel over deze film zijn uitgekomen?


Op het spelbord staat een bovenaanzicht van het stadje met 10 locaties. De DeLorean start op het schoolplein en de klokkentoren is een dobbeltoren. De foto, bestaande uit 6 delen, is nog volledig zichtbaar. Rondom de foto is een liefdesmeter. Op bepaalde momenten in het spel wordt naar deze stand gekeken en afhankelijk van de positie worden er fotodelen open of dicht gedraaid. Is de foto volledig dichtgedraaid, dan verliezen de spelers het spel. Om beurten zetten de spelers actiefiches in om figuren over het spelbord te verplaatsen of om acties uit te voeren. Dit gebeurt met gekleurde dobbelstenen die voorzien zijn van actiesymbolen. Je mag de gebruikte dobbelstenen zo vaak opnieuw werpen als je wilt, behalve geworpen Biff symbolen. Deze moeten blijven liggen en verplaatsen Biff naar Lorraine of George of laten de liefdesmeter dalen. Tijdens het spel kun je je actiefiches verbeteren. Tijdens het spel zal de DeLorean naar het huis van Doc Brown moeten worden gereden, waar 3 verzamelde voorwerpen aanwezig moeten zijn. Daarna moet de DeLorean uiteraard naar de klokkentoren. Als het moment van de blikseminslag daar is, moet de DeLorean op zijn plaats zijn en moeten Lorraine en George verliefd zijn (op de liefdesmeter). In dat geval winnen de spelers het spel. (Ronald)

Back to the Future - Dice through time (Ravensburger)

2-4 spelers / 45-60 minuten / vanaf 10 jaar


In dit coöperatieve spel proberen de spelers de tijd te herstellen door voorwerpen naar de juiste locatie in de juiste tijd te brengen. Er zijn 4 tijden (1885, 1955, 1985 en 2015) en 5 locaties per tijd. Elke speler heeft 4 dobbelstenen met 6 verschillende acties. Met de DeLorean kun je verplaatsen van locatie naar locatie of van tijd naar tijd. Daar kun je problemen oplossen, waarna je een voorwerp krijgt. Dat kun je dan weer brengen naar de juiste locatie, mits daar geen probleem is. Elke speler kan tegelijkertijd 2 voorwerpen bij zich dragen. Uiteraard loop je voortdurend Biff tegen het lijf en die kun je er natuurlijk niet bij hebben. Als je in je beurt bij een andere DeLorean op dezelfde locatie en tijd komt, dan verplaatst de Outatime tracker. En als deze het eind van het spoor bereikt, heeft iedereen het spel verloren. Je kunt in je beurt ongebruikte dobbelstenen op een locatie achterlaten. Andere spelers kunnen deze dobbelstenen op deze locatie gebruiken in hetzelfde jaar of een later jaar. Zo kun je elkaar helpen om gebeurtenissen tot een goed einde te brengen. De gebeurtenissen kun je natuurlijk herkennen uit de film. De Outatime tracker verplaatst ook aan het eind van een ronde afhankelijk van het jaar met de meeste probleemlocaties. Dat kan snel gaan! Een heel andere insteek dan het andere Back to the Future spel. Ik zal ze graag eens allebei uitproberen. (Ronald)

Siderial Confluence (WizKids)

4-9 spelers / 120-180 minuten / vanaf 14 jaar


Siderial Confluence is een spel voor 4 tot 9 spelers. Het is een al wat ouder spel dat nu ook in het Duits verschijnt. Het spel heeft 9 unieke volkeren, met elk eigen spelregels. De basis is voor iedereen hetzelfde. Elk van de 6 beurten heeft dezelfde structuur. Eerst is er de handelsfase. Spelers mogen onderling en allemaal tegelijk met elkaar ruilen. Niet alleen grondstoffen, maar ook bijvoorbeeld kolonies en machines. In deze fase kunnen de spelers ook bestaande kolonies en machines upgraden door het inleveren van de juiste grondstoffen. Verder kunnen technologieën worden ontdekt. Daarna is de economische fase. Elke kolonie en machine mag eenmaal een conversie uitvoeren, waarbij een bepaald aantal grondstoffen (bij kolonies ook 0) moet worden ingeleverd om er bepaalde grondstoffen en ruimteschepen voor terug te krijgen. Tot slot is er de confluence fase. Daarin komen de ontdekte technologieën voor iedereen beschikbaar (die ze dan uit hun stapel mogen opzoeken). En met de ruimteschepen wordt er geboden op nieuwe koloniën en nieuwe onderzoekskaarten. Zo ben je wel 2 tot 3 uur bezig. Intrigerend! Graag zou ik deze spelen, maar ben bang dat er niet vaak een gelegenheid zal zijn om deze op tafel te krijgen. (Ronald)

King of 12 (Corax Games)

2-4 spelers / 30 minuten / vanaf 10 jaar


Een kleiner spel, maar net zo intrigerend is King of 12. Het spel is geschikt tot 4 spelers, maar je kunt tot 4 exemplaren van het spel koppelen om het geschikt te maken voor 16 spelers. Elke speler heeft een hand van 7 kaarten en een 12-zijdige dobbelsteen. Met de dobbelsteen kun je slagen winnen, maar eerst speelt iedereen tegelijkertijd een kaart uit, die de waarde van de dobbelstenen kan beïnvloeden. Speel je dezelfde kaart, dan gebeurt er niets. Hebben 2 dobbelstenen dezelfde waarde, dan vallen ze af. De speler met de overblijvende hoogste dobbelsteen krijgt 2 punten, de nummer 2 krijgt nog 1 punt. Na 6 slagen is de ronde afgelopen. De speler met de hoogste unieke score wint deze ronde en moet 1 van zijn kaarten afleggen. Een nieuwe ronde begint. Zodra een speler voor de tweede maal een ronde wint, is hij de winnaar van het spel. (Ronald)

Tot slot. Naast bovengenoemde spellen zijn er natuurlijk nog honderden andere nieuwe spellen. Wat te denken van de nieuwe van Stefan Feld: Bonfire. Altijd het bekijken waard. Mijn aandacht werd ook getrokken naar Micromacro Crime City. Het “spelbord” is een grote zwart-wit poster, die lijkt op een kleurplaat. De poster toont een stad met allemaal inwoners en gebeurtenissen. Bij het “spel” zitten 16 zaken die opgelost moeten worden. Elke zaak bestaat uit een aantal vragen die beantwoord moeten worden. Je moet deze zoeken op de kaart. Een beetje vergelijkbaar met de zoekboeken van Waar is Wally? Op de website van de uitgever kun je een demo spelen, dat goed de sfeer van het spel weergeeft. Demo.

Micromacro Crime City

Naast de nieuwe van Stefan Feld moet natuurlijk ook de nieuwste van Alexander Pfister worden bekeken: Cloudage. Helaas is daar nog niet veel over bekend. Monasterium heeft ook mijn aandacht getrokken, waarbij de spelers zich in een klooster bevinden en daar glas-in-lood ramen maken en missies vervullen in een bijna twee uur durend spel. Een wat eenvoudiger spel is Dream Cruise. Daarin besturen de spelers een cruiseschip, waarop de verschillende passagiers verschillende wensen hebben. Upgrade je schip en verzorg uitjes, zodat de passagiers tevreden het schip verlaten en punten opleveren. Het doet me een beetje denken aan Droomhuis. Lost Ruins of Arnak is volgens mij ook een blik waard. Het heeft een deckbuilding principe, maar met een heel klein deck en je mag maar 1 actie per beurt doen. Daarmee ga je op expeditie. Ben benieuwd hoe spannend het wordt. En natuurlijk staat Viscounts of the West Kingdom op mijn lijstje. Deel 3 in de serie na Architects en Paladins. Hoge verwachtingen dus. (Ronald)

Overzicht van uitbreidingen

Er komen natuurlijk ook weer de nodige uitbreidingen uit. Het onderstaande lijstje poogt zeker niet compleet te zijn, maar geeft aan naar welke uitbreidingen onze aandacht uit gaat.


  • Tobago: Volcano, voegt een vulkaan toe, waaruit lava komt. De lava verandert de locaties van de schatten.

  • Maya: Priests of Palenque, voegt drie modules aan het spel toe: priesters, koninginnen en het Palenque spelbord.

  • Maya: Palaces of Tikal, voegt drie modules aan het spel toe: paleizen, koningen en het Tikal spelbord.

  • 7Wonders Duel: Agora, voegt de senaat toe met zes kamers. Neem senatorkaarten om een kamer in de senaat in te nemen. De absolute meerderheid in de senaat brengt (ook) de winst in het spel.

  • Just One: Neue Begriffe, met meer dan 500 nieuwe woorden om te raden en 2 extra spelerbordjes. Nu maar hopen dat deze ook in andere talen wordt uitgebracht.

  • The West Kingdom Tomesage, met een campagne voor Architects, Paladins en Viscounts of the West Kingdom. Of speel deze spellen coöperatief.

  • Tiny Towns: Villagers, met 7 verschillende bewoners met diverse talenten, nieuwe gebouwen en monumenten.

  • The Magnificent: SNØ, met een nieuwe artiest en materiaal voor een 5e speler.

  • Qwixx: Bonus, met 2 nieuwe scoreblokken met een nieuwe manier van spelen.