Spiel 2021 Preview

Geschreven door Enrico van Kessel, Ronald Hoekstra en Saskia van ReedenUpdate: 08-10-2021


Tijdens Spiel zullen er weer vele nieuwe spellen uitkomen. De verwachting is dat het er wel eens meer dan 1.000 kunnen zijn. Te veel om hier allemaal te bespreken. Bovendien zijn er al diverse andere websites die een keurig overzicht bijhouden. Daarom zullen we net al vorig jaar een selectie maken van spellen die onze persoonlijke interesse hebben gewekt. Naarmate Spiel dichterbij komt, zullen we het verder aanvullen.


Let op: Niet alle spellen zullen aanwezig zijn op Spiel. Dat kan zijn omdat ze niet op tijd geleverd worden, maar ook omdat de uitgever dit jaar niet op Spiel aanwezig is.

Selectie van spellen

The Belgian Beers Race (BYR Games)

2-4 spelers / vanaf 14 jaar / 60-105 minuten


Mocht je denken even een luchtig spelletje te gaan spelen onder het genot van (te veel) bier, dan stop maar met lezen. Dit is een stevig spel met een luchtig thema. Het doel van dit racespel is om als eerste speler weer terug in Brussel aan te komen. Dat klinkt eenvoudig, maar onderweg wil je wel de vele brouwerijen in het land bezoeken en uiteraard van het gerstenat genieten, liefst samen met je medespelers. Je moet echter niet té veel drinken, want dan verloopt je reis niet zo vlot. Bovendien moet je ook je reis goed plannen en het meest geschikte vervoermiddel kiezen. Is de tocht volbracht, dan heb je wel een biertje verdiend! (Enrico)

Squaring Circleville (Spielworxx)

1-4 spelers / vanaf 12 jaar / 90-120 minuten


Het bouwen van een stad is een veelgebruikt thema bij spellen. In dit geval begin je echter niet met een leeg stuk grond, maar is het al volgebouwd. En dus zal er eerst een en ander afgebroken moeten worden, waarna er betere gebouwen voor in de plaats komen. Deze bieden betere mogelijkheden en brengen je verder in het spel. Misschien wel zo ver dat jij Circleville de beste metarmofose hebt gegeven en daarmee het spel wint. (Enrico)

One Card Wonder (APE Games)

2-6 spelers / vanaf 8 jaar / 20-30 minuten


Aan het begin van dit korte spel krijg je één kaart met daarop een wereldwonder. Jouw opdracht is om dit laag voor laag te bouwen. Dat doe je met grondstoffen die je willekeurig uit een zak pakt, maar je kunt ook één soort kiezen uit eerder afgelegde grondstoffen. Naast het wereldwonder kun je ook andere gebouwen bouwen, die extra mogelijkheden bieden. Uiteraard zit er nog een addertje onder het gras, want je mag slechts acht grondstoffen in voorraad houden.

Vanaf 4 spelers kun je een nieuwe twist aan het spel geven: handel. Zolang je niet aan de beurt bent, mag je ook handelen met andere spelers. Hierdoor kan het spel hectisch worden, niet iedereen is hiervan even gecharmeerd. Goed dus dat deze regel optioneel is. Maar wat let je om beide varianten te proberen? Het spel duurt tenslotte slechts een klein half uurtje. (Enrico)


Het spel is uitgebracht als Kickstarter. Hopelijk is het op tijd voor Spiel en is de uitgever aanwezig.

Corrosion (Deep Print Games)

1-4 spelers / vanaf 12 jaar / 60-120 minuten


Wie wel eens in een oude fabriek is geweest, is het vast al eens opgevallen: de tand des tijds zorgt ervoor dat de ooit glimmende machines geleidelijk veranderen in roestige metaalblokken. De naam van dit carddrafing- én deckbuildingspel ineen geeft al aan dat het draait om dit verouderingsproces. Je moet een goede balans zien te vinden tussen het gebruiken (en daardoor verouderen) van je machines óf ingenieurs aan het werk zetten om je machinepark te verbeteren. Dit blijft niet altijd onopgemerkt bij je tegenspelers, waardoor jouw verbeteringen plotseling ook bij de concurrentie doorgevoerd worden. Het artwork en spelmateriaal ziet er prachtig uit en nodigt alleen al uit om gespeeld te worden. (Enrico)

Furnace (Hobby World)
2-4 spelers / vanaf 12 jaar / 30-60 minuten

In dit spel dat 4 rondes duurt, verkrijgen de spelers grondstoffen, die omgezet moeten worden in geld. Uiteraard win je het spel als je aan het eind het meeste geld hebt. Elke ronde bestaat uit een veilingronde en een actieronde. Elke speler heeft 4 genummerde veilingstenen. Om beurten plaatsen de spelers een steen op een van de aangeboden fabrieken. Je mag geen gelijkwaardige steen op een fabriek leggen en geen steen op een fabriek waar je al ligt. Als alle stenen zijn gelegd wint degene met de hoogste steen de fabriek. Maar voordat hij deze krijgt, krijgen de lagere stenen grondstoffen of andere acties en wel zo vaak als de waarde van de gelegde steen. Daarna mag iedereen al zijn fabrieken gebruiken in een volgorde naar keuze. Zo kunnen grondstoffen worden verkregen en worden omgezet, maar ook kunnen de fabrieken worden verbeterd. Wie maakt de efficiëntste keten? (Ronald)

Magellan: Elcano (Pythagoras)

2-5 spelers / vanaf 7 jaar / 15-30 minuten


Een simpel spelletje van Michael Schacht. Elke speler heeft een deck van 15 zeelieden. Deze hebben verschillende waardes in 3 kleuren. Elke kaart kan 180 graden worden gedraaid om een andere waarde en kleur te krijgen. Elke ronde worden er in drie verschillende kleuren schepen open gedraaid. Deze hebben verschillende waardes. Iedereen begint met 5 kaarten van zijn stapel en kan deze inzetten om de schepen voor zich te winnen, door om beurten een kaart te spelen. Wie de hoogste waarde aan zeelui heeft ingezet van een bepaalde kleur, wint het bijbehorende schip. Iedereen krijgt 2 nieuwe zeelui van zijn stapel en er worden 3 nieuwe schepen open gedraaid. Na 6 rondes is het spel afgelopen en worden de waardes van de schepen opgeteld. Wanneer zet je je zeelui in en wanneer houd je ze achter de hand? Welke kant van de kaart gebruik je? Een prima afsluiter van een spellendag/avond. (Ronald)

A.D.E.L.E. (DMZ Games)

1-5 spelers / vanaf 12 jaar / 90-120 minuten


De reis naar Mars komt steeds vaker in beeld. Zo ook in A.D.E.L.E. In dit spel reizen 4 bemanningsleden naar Mars, maar onderweg keert het computersysteem zich tegen hen. Een van de spelers neemt de rol van ADELE op zich, de andere spelers zijn de bemanningsleden. Zij moeten elk een geheime opdracht vervullen, voordat de AI van het ruimteschip hen uitschakelt. Elke beurt verdelen de spelers in het geheim 4 actieblokjes over de verschillende mogelijke acties. Kunnen ze ondertussen ook aan de andere spelers hun geheime opdracht duidelijk maken, zonder dat de AI er achter komt? Het idee klinkt erg leuk, maar hoe dat in het uiteindelijke spel naar voren komt, moet blijken. (Ronald)


A.D.E.L.E. is uitgebracht als een Kickstarter. Hopelijk is deze op tijd klaar voor Spiel.

Freie Fahrt (2F Spiele/RioGrande Games)

1-5 spelers / vanaf 10 jaar / 60 minuten


Treinen blijven toch altijd een geliefd thema bij spellen. In dit transportspel van Friedemann Friese moet je passagiers vervoeren door Europa. Waar de passagiers naar toe willen, staat op routekaartjes. Deze kunnen gedurende het spel gepakt worden. Om op de plaats van bestemming te komen, maak je het liefste gebruik van eigen of openbare spoorwegverbindingen, deze zijn namelijk gratis. Het is wel toegestaan om het netwerk van andere spelers te gebruiken, maar dan betaal je hiervoor. Bovendien wordt dit deel van het netwerk vervolgens toegevoegd aan het openbare deel en kunnen anderen dus gratis reizen. In eerste instantie lijkt dit spel een mix te zijn tussen Hoogspanning en Ticket to Ride. Of dit in werkelijkheid ook zo is, zal moeten blijken. (Enrico)

Brazil: Imperial (MeepleBR)
1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 100 minuten

De ontwerpers noemen dit een Euro-X spel, een combinatie van een Eurospel met een zogenaamd 4-X spel (explore, expand, exploit, exterminate). Het wordt gespeeld op een modulair spelbord dat kan worden aangepast aan de diverse (vaak historische) scenario's. Gedurende drie tijdperken verzamelen de spelers zoveel mogelijk punten. Zodra een speler zijn opdracht heeft vervuld, gaat het spel over naar het volgende tijdperk. In een (korte) spelbeurt mogen de spelers één actie uitvoeren gevolgd door één gratis verplaatsing en mogelijk een bonusverplaatsing. Er zijn militaire eenheden waarmee gevochten kan worden, maar je kunt het spel ook winnen zonder te vechten. Het spel is prachtig geïllustreerd met veel figuren uit de Braziliaanse geschiedenis. (Ronald)

Ark Nova (Feuerland Spiele)

1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 90-150 minuten


Ik ben over het algemeen liefhebber van spellen die minder dan twee uur in beslag nemen. Ark Nova voldoet hier niet helemaal aan, maar toch wekt het mijn interesse. Dit komt door de interessante spelmechanismen (zoals carddrafting, handmanagement en van elkaar verschillende spelerseigenschappen) die gecombineerd zijn met een economisch én ecologisch thema. Je hebt het namelijk voor het zeggen in een dierentuin en deze moet natuurlijk financieel rendabel zijn. Daarnaast wil je er ook nog voor zorgen dat het goed gaat met de dieren, waarbij het voortbestaan van bedreigde diersoorten gewaarborgd wordt. Dat laatste kost uiteraard geld en dus zul je een goede balans moeten zien te vinden. Het bouwen van voorzieningen en verwerven van sponsors is er als slagroom op de taart ook nog aan toegevoegd, dus je zult je niet vervelen tijdens Ark Nova. (Enrico)

Schichtwechsel: Die Forderung liegt in deiner Hand (Spielefaible)

2-4 spelers / vanaf 12 jaar / 60-90 minuten


Het is alweer enkele jaren geleden dat met het sluiten van de laatste kolenmijn in het Ruhrgebied een stuk historie is afgesloten. Ter gelegenheid hiervan is dit spel bedacht en nu wordt het in een aangepaste versie uitgegeven. Uiteraard draait het om het winnen van kolen gedurende de vijf spelronden. Hoeveel kolen gewonnen moeten worden, wordt aan het begin van iedere ronde bepaald. Vervolgens is het aan de spelers om de arbeiders een ploegendienst in de mijn uit te laten voeren. Daarnaast moeten ze er ook voor zorgen dat de arbeiders onderdak krijgen in nabijgelegen arbeiderswijken. Iedere ronde zijn er punten te verdienen en aan het einde vindt er nog een eindwaardering plaats die bepaalt wie het beste uit de mijn naar boven gehaald heeft. (Enrico)

Arkwright: The Card Game (Game Brewer)
1-4 spelers / vanaf 12 jaar / 60-100 minuten

Bij Spiel Digital 2020 kon je alvast een voorproefje van dit kaartspel beleven. Het spel speelt over 3 tijdperken. Er zijn 4 soorten goederen, waarvan je er bij aanvang 2 produceert. Elk tijdperk heeft 4 rondes, voor elk van de goederen 1 ronde. En in elk van deze rondes mag je 1 actie doen. In het hele spel doe je dus maar 12 acties. Zo kun je nieuwe fabrieken bouwen, arbeiders aan je fabriek toevoegen, arbeiders vervangen door machines, reclame maken voor je product of de kwaliteit verhogen of je kunt aandelen in je bedrijf kopen. Om deze aandelen gaat het. Aan het eind van het spel worden de aandelen vermenigvuldigd met de waarde om je eindscore te bepalen. Als je tijdens het spel leningen hebt genomen, moet je deze terugbetalen met aandelen. Als je tijdens het spel goederen naar overzee hebt verscheept, daalt de waarde van je aandelen. Nadat je je actie hebt gedaan en een bonuskaart/actie hebt genomen, moet je nog de waarde en kwaliteit van het product bepalen. Daarna is de volgende speler aan de beurt. Als alle spelers zijn geweest, ga je het product produceren en verkopen. Afhankelijk van de waarde en kwaliteit moet je eerst een deel op de thuismarkt verkopen. Verkoop je er minstens 2, dan verdien je een extra aandeel. Overgebleven producten kun je verschepen voor veel geld of opslaan in je pakhuizen. Maar natuurlijk zijn er ook kosten voor je arbeiders (duur) en machines (goedkoop) en je fabriek zelf. Dit spel is een leuke verrassing. (Ronald)

Lions of Lydia (Spielefaible/Bellwether Games)

2-4 spelers / vanaf 12 jaar / 30-60 minuten


De ruilhandel begint langzaam plaats te maken voor gouden munten als het spel begint. Je wilt graag een graantje meepikken en de heerschappij op deze nieuwe markt verkrijgen. Dat doe je door kooplieden op de beste plaatsen neer te zetten, hun vaardigheden optimaal te combineren met je landerijen en de maximale opbrengst uit je grondstoffen te halen. Auteur Jonny Pac Cantin is erin geslaagd om in dit betrekkelijk korte spel deckbuilding (eigenlijk bagbuilding), economische ontwikkeling en worker placement met elkaar te combineren. Voor mij reden genoeg om Lions of Lydia uit te proberen. (Enrico)

1923 Cotton Club (Looping Games)
2-4 spelers / vanaf 12 jaar / 45-60 minuten

Een nieuw spel in de "1900" serie, dus veel spel in een klein doosje. Het is alweer bijna een eeuw geleden dat de drooglegging plaatsvond in de Verenigde Staten. Elk van de spelers is eigenaar van een club en uiteraard wil je deze interessant maken zodat je meer bezoekers aantrekt. Gedurende het spel gebruik je jouw medewerkers om acties uit te kiezen en verzamel je kaarten met daarop artiesten of personen uit de onderwereld. Want helaas heb je hun hulp nodig om aan drank te komen. Geleidelijk wint jouw club aan aantrekkingskracht en hoef je minder gebruik te maken van jouw invloed om de juiste personen in je club te krijgen. En dat levert reputatie op, de belangrijkste basis om het spel te winnen. Maar is de criminaliteit te hoog, dan kan je dit alsnog de overwinning kosten. Het spelmateriaal ziet er in ieder geval aanlokkelijk uit. (Enrico)

Polynesia (Ludonova)

2-4 spelers / vanaf 14 jaar / 75 minuten


Je bent de leider van een volksstam en hebt het goed voor elkaar… tot de vulkaan op het eiland op uitbarsten staat. Op jou rust de moeilijke taak om een ander eiland te vinden om een nieuw bestaan op te bouwen. Maar voor het zover is, ga je eerst op verkenning, want het eiland moet wel genoeg voedsel kunnen bieden aan de nieuwe bewoners. En de zeeroute moet ook veilig zijn natuurlijk, dus maak je vrienden met andere stammen en kun je ook van hun routes gebruik maken. Pas als de keuze bepaald is, ga je jouw bevolking evacueren. Haast is wel geboden, want de vulkaan wacht niet. (Enrico)


De Engelse editie is al in 2020 uitgekomen.

Pacific Rails Inc (Kobold Spieleverlag)

2-4 spelers / vanaf 14 jaar / 45-60 minuten


Er zijn veel treinenspellen en de meesten daarvan hebben een speelduur die al snel het dubbele is van Pacific Rails Inc. Het spelmateriaal doet dit echter niet vermoeden. De doos is gevuld met (uiteraard) treintjes, elektriciteitspalen, arbeiders, gebouwen, spoorwegtegels, diverse grondstoffen én… grote spoorwegwagons. Genoeg dus om een interessant spel van te maken. Het doel is helder: maak een verbinding van de westkust naar de oostkust. Je begint met slechts een locomotief en kolenwagen. Gedurende het spel kunnen daar wagons bijkomen. Hierdoor kun je meer arbeiders en goederen verzamelen en die heb je natuurlijk nodig om je spoorwegnet uit te breiden. De kern van het spel bestaat uit het plaatsen van je arbeiders tussen twee actievelden. Je hebt hierdoor steeds de keuze uit beide mogelijkheden. Bovendien kun je nog goederen betalen om een bijzondere actie uit te voeren. Er zijn opvallend veel elementen in een spel met deze beperkte speelduur. Voor mij reden genoeg om te proberen om een plekje aan een demotafel te bemachtigen. (Enrico)


De Engelse editie is al in 2020 uitgekomen.

Goblin Coaster (Huch!)

1-6 spelers / vanaf 8 jaar / 20 minuten


Ik ben geen groot liefhebber van coöperatieve spellen, maar samen in een achtbaan stappen is natuurlijk een ander verhaal. Hoewel instappen niet verstandig is bij Goblin Coaster. De baan is namelijk nog niet af, terwijl een goblin het karretje al een zet heeft gegeven. De spelers moeten er samen snel voor zorgen dat het resterende deel gebouwd wordt, voordat het karretje in de diepte stort. Dit doe je door kaartjes aan te sluiten, waarbij het lastige is dat je niet geheel vrije keuze hebt. Prima geschikt als luchtig tussendoortje of afsluiter van een spellendag. (Enrico)

Gondolieri (Huch!)

2-5 spelers / vanaf 8 jaar / 30 minuten


Het is druk op de kanalen in Venetië. Talloze gondoliers proberen toeristen naar de mooiste plekjes in de stad te brengen. Dit doe je door na een dobbelsteenworp één van je gondoliers te verplaatsen. Volgens het bekende “Can’t Stop”-principe moet je vervolgens de keuze maken of je nogmaals wilt gooien of dat het risico voor jou te groot is dat je geen enkele gondolier kunt verplaatsen. De gondoliers die de andere kant op varen hopen uiteraard op het laatste, want daardoor kunnen zij van de dobbelstenen gebruik maken en wellicht de drukte op knelpunten ontlopen. Gondolieri is een luchtig spelletje waar je lekker de vaart in moet houden. Prima als tussendoortje, maar ook leuk om met minder ervaren spelers te doen. (Enrico)

Origins: First Builders (Board & Dice)

1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 60-120 minuten


Als leider van een buitenaards volk bezoek je regelmatig de Aarde. En als je daar toch bent, wil je ook jouw stempel op de ontwikkeling van de mensheid drukken. Iedere beurt laat je één van jouw krachten gelden. Je bouwt aan monumenten en andere gebouwen, krijgt invloed op tempels, verbetert je militaire invloed en uiteraard geef je leiding aan jouw volk. Dit doe je allemaal in een stad die aanvankelijk uit slechts enkele gebouwen bestaat, maar allengs groter en sterker wordt. Doordat je slechts één actie uitvoert tijdens een beurt, is de downtime beperkt. Het einde van het spel kan door meerdere factoren getriggerd worden, dus je moet hierop alert zijn. Daarna is alleen de invloed op de tempels van belang: de twee tempels waarop je de minste invloed hebt, bepalen of jij de winnaar bent. (Enrico)

Settlement (IGames)

1-4 spelers / vanaf 10 jaar / 45-90 minuten


In deze workerplacement met een fantasy-sausje zijn de spelers met hun volk op zoek naar nieuwe gebieden. Tijdens hun beurt mogen de spelers om en om acties uitvoeren. Dit gaat net zolang door tot iedereen gepast heeft. Je kunt gebouwen en buitenposten bouwen, gebieden ontdekken, op monsters jagen of een regio, straat of buitenpost activeren. Bovendien kun je een held in jouw nederzetting uitnodigen. Deze zijn belangrijk, want hun kracht bepaalt uiteindelijk samen met de waarde van je gebouwen of je het spel wint. (Enrico)

Whirling Witchcraft (Alderac Entertainment Group)

2-5 spelers / vanaf 14 jaar / 30 minuten


De spelers in Whirling Witchcraft zijn heksen die elkaar het leven zuur proberen te maken met divers heksengedrag. Aan de hand van receptenkaarten worden ingrediënten verzameld, die in je (3D)toverketel worden gedaan. Vóór dit gebeurt, kunnen er echter een aantal verrassende bijeffecten optreden, waardoor er ineens meer of minder ingrediënten in de toverketel terechtkomen. Mocht je denken daar de volgende beurt op in te spelen, dan kom je bedrogen uit. Want de toverketel schuift een plekje door naar je buurman. En alsof dat nog niet genoeg is, gaan je resterende receptenkaarten naar je andere buurheks toe. De ingrediënten uit de ketel voeg je toe aan je voorraadplank, indien daar nog plaats is. Is dat niet het geval, dan gaan de resterende ingrediënten naar jouw heksencirkel. Daar wil je ze graag hebben, want liggen er vijf of meer, dan eindigt het spel en wint degene met de meeste ingrediënten in de heksencirkel. Whirling Witchcraft is een leuk en interactief spel voor tussendoor, waarbij je wel moet kunnen accepteren dat je niet volledig vat hebt op het spelverloop. (Enrico)

Rulebenders (Game Brewer)
2-5 spelers / vanaf 10 jaar / 45-75 minuten


Ga je mee op avontuur? Je gaat tijdreizen en kunt voor je reis een aantal van de 6 beschikbare thema’s kiezen: piraten, science fiction, fantasy, de prehistorie, zombies en zelfs nog meer dan dat. Hiermee bepaal je hoe interactief je het spel maakt.

Binnen de variatie die deze thema’s al bieden, kun je ook de spelregels nog beïnvloeden. Hier gaat het er daarbij serieuzer aan toe dan bij Fluxx, je hebt veel directer invloed. Hoeveel kaarten krijgt ieder? Welk betaalmiddel mag je gebruiken? En ga zo nog maar even door. Je probeert de regels zo naar je hand te zetten dat jij de winnaar wordt.

Het originele aan dit spel is dat het eigenlijk een spel over de spelregels is. Volgens de makers easy to learn, hard to master. En nog eens aantrekkelijk vormgegeven ook. Fluxx pro? (Saskia)

Moon Adventure (Oink Games)

2-5 spelers / vanaf 10 jaar / 40 minuten


Het is alweer 7 jaar geleden dat spellenvrienden terugkwamen met een klein blauw doosje met artwork waarbij je je afvroeg wie dat gemaakt had. Maar dat bleek helemaal niet belangrijk, het spelletje was erg leuk en daar ging het om. Het ging om Deep Sea Adventure en het spelletje werd een groot succes. Dit jaar komt Oink Games met Moon Adventure. Het artwork is wederom mooi door de eenvoud en het spelmechanisme is deels gebaseerd op Deep Sea Adventure: je wilt zoveel mogelijk interessante goederen verzamelen, maar daarbij moet je er wel voor zorgen dat je op tijd terug bent in het ruimteschip. Haal je het niet, dan is het verhaal simpel: nul punten. Bij Moon Adventure zijn er echter enkele toevoegingen aangebracht: je hebt speciale eigenschappen en actiepunten. Hiermee krijg je bijvoorbeeld meer invloed op de hoeveelheid zuurstof die je beschikbaar hebt, maar kun je ook andere spelers dwarszitten. (Enrico)

Espresso doppio (HUCH!)

2 spelers / vanaf 8 jaar / 30 minuten


Koffie! Wat zouden we zijn zonder? Kansloos.


Qua vormgeving en thema doet dit spel in de verte denken aan Cappuccino: er zijn espressokopjes in drie kleuren, hier aangevuld met schotels en lepels. Tijdens het spel probeer je die zo op de placemat te plaatsen dat ze overeenkomen met de afbeelding op je opdrachtkaarten. Op de placemat is ruimte voor 5 voorwerpen en elke speler mag er steeds 1 vervangen. Je mag kleuren mixen, alleen mogen er nooit twee voorwerpen in dezelfde kleur op de placemat liggen.

Uiteraard scoor je geen punten maar koffiebonen aan de hand van de vervulde opdrachtkaarten, waarvan sommige zelfs meer keren meetellen als je aan de voorwaarden voldoet.

Aan HUCH! kunnen we het gerust overlaten een aantrekkelijk uitziend spel te maken met overzichtelijke spelregels. De kop en schotels zien eruit als echt, dus even opletten dat je niet in de war raakt met je echte kop koffie. (Saskia)

Dark Ages: Heritage of Charlemagne (Board & Dice) / Dark Ages: Holy Roman Empire

1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 120-180 minuten


Dit is een spel (of eigenlijk twee spellen) dat op Kickstarter is gestart en onlangs is uitgekomen. De twee aparte spellen zijn vergelijkbaar en spelen zich af in twee verschillende delen van Europa. Je kunt echter beide spellen aan elkaar koppelen en het spel met maximaal 8 spelers spelen. De spelborden passen aan elkaar en de spelerskleuren zijn allemaal verschillend. Je begint met een klein koninkrijkje en probeert dat zo goed mogelijk uit te breiden. Zorg voor de juiste inkomsten aan grondstoffen om nieuwe gebouwen te bouwen en je leger op peil te houden. Train je leger om beter te worden en ontwikkel nieuwe technologieën. Het spel komt wat traag op gang, maar zit prima gestroomlijnd in elkaar. De uitvoering is prima en de spelregels blijken uiteindelijk helemaal niet ingewikkeld. Hoewel er gevechten voorkomen (met barbaren of met je tegenspelers) vormt dat niet de hoofdmoot van het spel. Deze gevechten bestaan uit één ronde van drie fases en duren dus niet al te lang. (Ronald)

Flipper Mania (Frosted Games)

1-4 spelers / vanaf 10 jaar / 20-40 minuten


Een flipperkast nodigt bijna altijd uit tot een spel en in dit geval is dat niet anders. Bij Flipper Mania is dit aloude vertier gecombineerd met een roll-and-write mechanisme. Er zijn vier verschillende flipperkasten (Carniball, Cyberhack, Dance Fever of Dragon Slayer) en iedere speler gebruikt dezelfde kast. Je gebruikt het resultaat van een van de geworpen dobbelstenen om de glazen knikker zo goed mogelijk over het speelbordje te bewegen. Daarbij probeer je bonussen te behalen en aanvullende knikkers te activeren. Een leuke combinatie die vast tot veel hilariteit zal leiden. Het spel is vorig jaar al uitgekomen als Super-Skill-Pinball, maar nu is de Duitse versie er. Zoals bij veel roll-and-write spellen is het wel erg solitair, maar dat is flipperen natuurlijk ook. De flipperkasten verschillen erg in moeilijkheidsgraad, dus er is veel te ontdekken. (Enrico)

Living forest (Ludonaute)

2-4 spelers / vanaf 8 jaar / 40 minuten


Je kunt op Spiel toeslaan als je de Kickstarter voor dit spel gemist hebt.

In Living Forest ben je een natuurgeest die zijn best doet om het bos en de heilige boom te redden van de vlammen van Onibi. Dat doe je door bomen te bouwen, branden te blussen en heilige bloemen te verzamelen om zo Sanki wakker te maken. Gelukkig sta je er niet alleen voor, maar krijg je hulp van beschermende dieren. Ze geven je elke beurt waardevolle zaken en als je erin slaagt een goed team samen te stellen uit de beschermende dieren, kun je je acties optimaal uitvoeren. Let goed op welke dieren je aantrekt: sommigen zijn solitair en hebben het niet zo op andere dieren. De mooie tekeningen op de kaarten en verdere vormgeving zullen zeker veel mensen aanspreken, vooral ook veel kinderen, vermoed ik. (Saskia)

7 Wonders: Architects (Repos Production)
2-7 spelers / vanaf 8 jaar / 25 minuten

Een nieuwe zelfstandige variant in de 7 Wonders serie. Net wat lichter (nog lichter?) en korter, maar toch met de nodige bekende elementen. Elke speler heeft een eigen doosje met een te bouwen wereldwonder (uit losse onderdelen) en een stapel bijbehorende kaarten in een kaartenbakje. Dit bakje komt links naast je te staan. De bovenste kaart is zichtbaar. Een speler die aan de beurt is (er wordt om beurten gespeeld!), heeft de keus de bovenste kaart van het bakje links of rechts van hem te nemen of een kaart van de dichte stapel. De bekende symbolen komen daarop voor: grijze kaarten (grondstoffen), gele kaarten (goud (een joker grondstof)), rode kaarten (leger), blauwe kaarten (punten), groene kaarten (wetenschap). Sommige blauwe kaarten tonen een kat, waarmee je de kat mag overnemen. Wie de kat heeft mag in zijn beurt de bovenste kaart van de dichte stapel bekijken. Sommige rode kaarten hebben een hoorn. Zodra er 3 hoorns zijn genomen, wordt de legerkracht bekeken en verdwijnen alle legers met een hoorn. Twee dezelfde of drie verschillende groene kaarten leveren je een fiche op met een bonus. Maar het doel is natuurlijk de verschillende onderdelen van je wereldwonder te bouwen. Alles net even wat simpeler met als voordeel dat je zonder veel uitleg kunt beginnen te spelen. Een klein nadeel is wel dat er tijdens het spel wat meer wachttijd is. (Ronald)

Elétrica (Meeple BR)

2-4 spelers / 45 - 60 minuten / vanaf 10 jaar


In Brazilië wordt veel energie geproduceerd door middel van hydro-elektriciteit. Deze groene energie wordt via grote netwerken gedistribueerd en uiteraard is dit big business, waar jaarlijks miljarden in rondgaan. In Elétrica ga je als ondernemer aan de slag in de energiewereld en zorgt er door uitbreiding voor dat je een steeds groter gebied van energie kunt voorzien, want dat levert vervulde contracten en winstpunten op.


Tijdens het opbouwen van je spel heb je natuurlijk met bepaalde randvoorwaarden te maken: een hydro-elektracentrale moet op een watertegel gebouwd worden en je kunt geen stad bouwen naast een transmissietoren, om er maar een paar te noemen.


Een opvolger voor het meesterlijke Hoogspanning/Funkenschlag? (Saskia)

Red cathedral (Devir)

1-4 spelers / 30-120 minuten / vanaf 10 jaar


We zijn weer eens bouwers in een stad en willen daar de beste in zijn. Tsaar Iwan de Verschrikkelijke is nu degene die onze inspanningen gaat beoordelen. Tot zover weinig nieuws onder de zon, maar wat dit spel bijzonder maakt, is een combinatie van aantrekkelijke factoren in een relatief kleine verpakking.

Het spel bevat een rondel waarop je de verschillende middelen verwerft die je nodig hebt om aan de kathedraal te bouwen, speciale gunsten van de gilden te krijgen en mensen aantrekt die je tochtje naar de markt zo lucratief mogelijk afronden. In het centrale rondel bepaal je met de keuze voor een dobbelsteen hoeveel stappen je vooruit mag en welke middelen je dan mag pakken.

Het rondel en het dobbelsteenmechanisme, gecombineerd met strijden voor meerderheden en zelf enkele race-elementen zorgen voor voldoende keuzemogelijkheden om dit spel met eenvoudige regels toch ‘bite’ te bezorgen.

In Portugal is Red cathedral genomineerd voor spel van het jaar 2021. (Saskia)

Imperial Steam (Capstone Games)

2–4 spelers / vanaf 12 jaar / 120 minuten


Het industriële tijdperk begint op volle toeren te draaien: je hebt medewerkers nodig in je fabrieken, maar ook op je treinverbindingen uit te breiden. Daarmee kun je de goederen uit jouw fabrieken naar de steden transporteren, waar de mensen erom staan te springen. Let er daarbij wel op dat je lucratieve contracten vervult!

Het thema van dit spel is bekend, maar de uitvoering toch weer net even anders. Een stevig pak spelregels, wel gecombineerd met duidelijke iconografie, wijst je de weg in dit strategische economische en logistieke spel waarbij je zeer alert moet blijven, omdat een enkele verkeerde keuze je de das om kan doen. Een spel voor de liefhebbers van de stevige euro-spellen die hun bovenkamer eens flink aan het werk willen zetten. (Saskia)

Boonlake (Capstone Games)

1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 120 minuten


Alexander Pfister (bekend van o.a. Great Western Trail en Maracaibo) houdt er flink de vaart in met weer een nieuw expertspel: Boonlake. De spelers zijn pioniers die de regio rondom Boonlake gaan ontdekken en ontwikkelen. Het spel wordt gespeeld over twee grote rondes. De eerste ronde eindigt, zodra een speler met zijn schip het einde van de rivier bereikt. Dan worden er punten verdeeld en wordt het spel klaargezet voor de tweede ronde. Het spel wordt gestuurd door actiestrips. Deze komen in 3 kleuren (dag, zonsondergang en nacht). Je kiest een van de beschikbare strips uit. Je mag een kaart spelen die samenhangt met de kleur. Daarna mag je de middelste actie op de strip doen. Tot slot mag iedereen (inclusief jezelf) de laatste actie van de strip doen. Deze laatste actie kan simultaan worden uitgevoerd. Afhankelijk van de positie van de actiestrip die je hebt gekozen, mag je je schip een aantal velden verplaatsen, waarbij andere schepen worden overgeslagen. Ontdek, ontwikkel en verbeter delen van het spelbord. Daar gaan je pioniers mee aan de slag: bouwen, vee houden. Kortom weer een uitgebreid expertspel, waarbij je op veel zaken moet lekken. (Ronald)

Cascadia (Flatout Games)

1-4 spelers / vanaf 10 jaar / 30-45 minuten


Cascadia is een spel met simpele regels, maar voldoende diepgang om ook doorgewinterde spelers geboeid te houden. Elke speler ontwikkelt zijn eigen natuurgebied. Elke beurt mag je de combinatie van 1 tegel en 1 dierfiche uit het aanbod nemen en aanleggen aan je gebied. De verschillende dieren en gebieden leveren elk spel op een andere manier punten op. De tegels mag je op elke manier aanleggen, zolang er maar een zijde grenst aan een andere tegel. Op elke tegel mag 1 dierenfiche worden gelegd, dat overeenkomt met een van de aangegeven dieren. Sommige tegels geven je een natuurfiche als je er een dierfiche op plaatst. De natuurfiches helpen je bij een van de volgende keuzes die je uit het aanbod neemt. Nadat elke speler 20 tegels heeft gelegd, worden de punten geteld. Voor beginnende spelers is er een eenvoudigere manier van punten scoren. De prachtige illustraties helpen om nieuwe spelers te lokken. (Ronald)

Tot slot van deze lijst nog enkele titels waar we zeker ook naar gaan kijken. Eén licht familiespel en verder natuurlijk de nodige experttitels:

Groundhog day (Funko Games)
2-6 spelers / vanaf 10 jaar / 20 minuten

Het spel schijnt enigszins op The Mind te lijken, maar als liefhebber van de film moet hier natuurlijk een blik op worden geworpen. Alle iconische scenes uit de film zouden in het spel zitten. (Ronald)

Gutenberg (Granna)
1-4 spelers / vanaf 10 jaar / 60-120 minuten

Je bent de baas van een drukkerij. Vooral de 3 uitwisselbare tandwielen met diverse acties op je eigen speelbordje trekken direct de aandacht.

Messina 1347 (Delicious Games)
1-4 spelers / vanaf 12 jaar / 45-120 minuten

De invloedrijke families verlaten Messina tijdens de pestepidemie in de hoop bij terugkeer nog meer macht te vergaren.

Tabannusi (Board & Dice)
1-4 spelers / vanaf 14 jaar / 60-120 minuten

Een spel zoals je kunt verwachten van Daniele Tascini, maar met weer wat originele elementen. De kleur van de dobbelsteen die je kiest bepaalt waar je deze beurt mee werkt, de waarde bepaalt in welke regio je de volgende beurt aan de slag gaat.

Dinosaur World (Pandasaurus Games)
2-4 spelers / vanaf 10 jaar / 60-120 minuten

Wie bouwt het beste dinosauruspark? Gestart via Kickstarter en nu net beschikbaar. Ook in een lichtere roll & write variant.

Nederlandse inbreng

Ten (Alderac Entertainment Group/White Goblin Games)
1-5 spelers / vanaf 10 jaar / 15-30 minuten

Ten is een eenvoudig familiekaartspel, waar ook gevorderde spelers plezier aan kunnen beleven. Het spel bestaat uit genummerde kaarten van 1 tot 9 in 4 verschillende kleuren en in verschillende hoeveelheden. Daarnaast zijn er geldkaarten (waarde 1 tot 5) en verschillende jokers. In je beurt draai je kaarten van de stapel om. Daarbij mag de waarde niet boven 10 uitkomen (nummer kaarten tellen positief, terwijl geldkaarten negatief tellen). Tevens mag je niet meer dan 10 geld draaien. Als je tijdig besluit te stoppen, mag je alle getallenkaarten nemen of al het geld. Als je kiest voor de getallen, krijgen alle andere spelers het geld. Als je kiest voor geld, gaan de getallen naar de centrale markt. Verder mag je één kaart van de markt kopen voor de waarde die op de kaart staat. Als je niet op tijd stopt, krijg je een fiche met een waarde van 3 en de andere spelers krijgen mogelijk geld. Dit fiche telt niet mee voor je maximale geldvoorraad van 10. Je mag ook geen kaart meer kopen van de markt. Als je een joker trekt, wordt het spel onderbroken voor een veiling. Aan het eind van het spel scoor je punten voor je langste opeenvolgende serie per kleur met een bonuspunt als je een serie compleet hebt. Dit klinkt weer als een toppertje. (Ronald)

Polders: Flip & Write (Jolly Dutch Productions)

2-4 spelers / vanaf 10 jaar / 30-45 minuten


De naam doet je ongetwijfeld vermoeden dat het hier gaat om een flip & write spel van Nederlandse oorsprong en dat klopt volledig. De spelers kruipen in de huid van investeerders in de grote Hollandse polders van de Gouden Eeuw. Je tekent gebieden en combineert deze met gebouwen om punten te scoren en opdrachten te voltooien. Ten opzichte van de meeste andere spellen in dit genre zit er een flinke portie interactie tussen de spelers. De spelborden waarop de polders zijn vormgegeven, worden na elke keer tekenen namelijk doorgegeven. Hierdoor moet je steeds een afweging maken: ga ik een andere speler blokkeren of ga ik voor eigen gewin? De eerste prijzen heeft het spel al binnen, want bij het “Board Game Geek Roll & Write Contest” won het spel de eerste prijs met het beste thema en de beste spelregels. (Enrico)

King of the Valley (The Game Master)

2-4 spelers / vanaf 10 jaar / 45-60 minuten


Wat is nu een koning zonder koningin en onderdanen? Precies: de basis voor dit spel! Want als koning wil je je koninkrijk natuurlijk compleet maken met een tevreden bevolking. Aan het begin van het spel zijn er 25 potentiële onderdanen in de vallei aanwezig. Door je koning over deze tegels te bewegen, bepaal je wie toetreedt tot jouw koninkrijk en je punten gaat opleveren. Op de heuvel staan al anderen te wachten en tegen betaling van goud, sluiten ze zich graag bij je aan. Maar je moet niet te kwistig zijn met je goud, want aan het einde van het spel is dit ook nog punten waard. Als de bodem van je schatkist in zicht is, kun je de belastinginner inschakelen. Uiteindelijk wordt de winnaar bepaald aan de hand van de onderdanen die in jouw kasteel aanwezig zijn. (Enrico)

Carnegie (Quined)

1-4 spelers / vanaf 12 jaar / 120-180 minuten


Dit nieuwe spel in de Masterprint serie van Quined is gebaseerd op de Schotse weldoener Andrew Carnegie. Hoewel het een complex spel lijkt, zijn er maar vier verschillende acties. Om beurten kiezen de spelers er eentje uit, die alle spelers mogen uitvoeren. Iedere speler heeft zijn eigen kantoorgebouw, waarin diverse ruimtes gebouwd kunnen worden. Daarin zet je je arbeiders aan het werk. Alle arbeiders die geschikt zijn voor de actie, mogen hun werk uitvoeren. Soms kunnen ze hun werk op kantoor uitvoeren, maar vaak moeten ze het land in. Voor elke actie kunnen arbeiders uit een bepaalde regio weer terug naar kantoor komen. Daarbij leveren ze inkomsten op, afhankelijk van de hoeveelheid en soort gebouwen die je in het land hebt gebouwd. Het verdiende geld kun je ook inzetten voor goede doelen en juist deze goede doelen leveren aan het eind van het spel veel punten op. Maar ook je aanwezigheid in het land en de techniek van je transportmiddelen kan veel punten opleveren. Op BoardGameArena kun je het spel al uitproberen. Een topper! (Ronald)


En voor wie het juist wil uitspreken, kijk dit filmpje op Youtube.

Blast (White Goblin Games)

2 spelers / vanaf 8 jaar / 15 minuten


Het oude galactische rijk is verdwenen! Is het verdwenen door een zwart gat? Heeft het een sprong in de tijd gemaakt? Heeft iemand op de verkeerde knop gedrukt?


Blast is een slagenspel voor 2 personen van de makers van Claim.

Je vecht met je tegenstander om planeten in je bezit te krijgen. Dat doe je door speciale krachten van de facties te gebruiken en gericht acties uit te spelen. Sterren en planeten zijn punten waard. Tijdens het spel kunnen de planeten van eigenaar wisselen. Doel van het spel is als eerste 7 punten te verzamelen. (Saskia)

Llamaland (Lookout Games/999Games)

2-4 spelers / vanaf 10 jaar / 45 minuten


In de bergen proberen de spelers aardappelen, mais en cacao te verbouwen. Dat valt echter niet mee, want het landschap maakt het moeilijk om alle boeren voldoende plaats te bieden. Hierdoor ontstaan akkers in allerlei vormen, wat niet altijd even efficiënt is. Gelukkig krijgen de spelers hulp van lama’s, tenminste als je hoog genoeg in de bergen komt. De lama’s kun je op strategisch gunstige plaatsen neerzetten, waardoor je extra overwinningspunten kunt behalen. En daar draait het uiteraard om bij dit betrekkelijk korte spel. (Enrico)


Lookout Games is niet op Spiel aanwezig. Het spel is inmiddels al beschikbaar bij 999Games (Lamaland).

Overzicht van uitbreidingen

Er komen natuurlijk ook weer de nodige uitbreidingen uit. Het onderstaande lijstje poogt zeker niet compleet te zijn, maar geeft aan naar welke uitbreidingen onze aandacht uit gaat.


  • Lost Ruins of Arnak: Expedition Leaders met 6 unieke leiders met een eigen startdeck, nieuwe onderzoekssporen, voorwerpen en artefacten.

  • Bonfire: Trees & Creatures met 3 aanvullende modules en spelmateriaal voor een vijfde speler.

  • Pipeline: Emerging Markets

  • Dune: House Secrets

  • Paris: Eiffel

  • Paleo: Ein neuer Anfang

  • Maracaibo: The Uprising, een grote uitbreiding met veel modules, zoals asymmetrische spelereigenschappen en nieuwe tegels en project.

  • Trails of Tucana: Ferry

  • Onitama: Light and Shadow voegt de ninja toe, een stuk dat verborgen blijft, totdat deze toeslaat. Er zijn twee verschillende manieren om dit te spelen.

  • Destinies: Sea of Sand, voegt naast 3 nieuwe scenario's ook enkele nieuwe mechanismes toe.

  • Rurik: Stone & Blade, brengt 3 modules, zoals het bouwen van epische constructies, het vangen van vijandige troepen en onderdrukken van rebellen.

Verwachte toppers

Voorkeuren van Enrico

Enrico is vooral een liefhebber van de zogenaamde Eurogames. Daarbij blijft de speelduur beperkt tot ongeveer anderhalf uur, zodat er wel enige diepgang mogelijk is maar het geen verhaal zonder einde gaat worden. Strategie is gewenst, maar een zekere factor geluk is geen probleem. Het zal je dan ook niet verbazen dat je veel van dit type spellen in zijn lijstje ziet staan. Voor de afwisseling zijn ook kortere spellen en kaartspellen erg welkom.


Voorkeuren van Ronald

Ronald heeft een brede smaak aan spelstijlen, van lang tot kort en van diepgaand tot eenvoudig. Zijn lijstje met titels voor Spiel zal een voorkeur hebben voor de wat kortere spellen met voldoende pit en de spellen met nieuwe of verrassende elementen.


Voorkeuren van Saskia

Saskia houdt van variatie. Als een spel haar boeit, mag het best 5 uur duren. Haar lijstje voor Spiel bevat sologames, coöps en competitieve spellen. Ze speelt graag innovatieve spellen en vindt vormgeving belangrijk.

Enrico

  • Corrosion

  • Ark Nova

  • Boonlake

  • Ten

  • Carnegie

  • Origins: First Builders

  • Living Forest

  • Tulpenfieber

  • Furnace

  • Red Cathedral

Ronald

  • Brazil: Imperial

  • Furnace

  • Ten

  • Rulebenders

  • Carnegie

  • Galaxy Trucker

  • Cascadia

  • Gutenberg

  • Kokopelli

  • Reload

Saskia

  • Ark nova

  • Brew

  • Witchstone

  • Red cathedral

  • Boonlake

  • Furnace

  • Savannah Park

  • Cascadia

  • Bad Company

  • Glow