Spiel 2017 Preview

Geschreven door Enrico van Kessel, Ronald Hoekstra en Saskia van Reeden

Update: 18 oktober 2017


Tijdens Spiel zullen er weer vele nieuwe spellen uitkomen. De verwachting is dat het er wel eens meer dan 1.200 kunnen zijn. Te veel om hier allemaal te bespreken. Bovendien zijn er al diverse andere websites die een keurig overzicht bijhouden. Daarom hebben we er dit jaar voor gekozen om ieder een select rijtje te maken van spellen die onze persoonlijke interesse hebben gewekt. Naarmate Spiel dichterbij komt, zullen we het verder aanvullen.

Persoonlijk lijstje van Enrico

Enrico is vooral een liefhebber van de zogenaamde Eurogames. Daarbij blijft de speelduur beperkt tot ongeveer anderhalf uur, zodat er wel enige diepgang mogelijk is maar het geen verhaal zonder einde gaat worden. Strategie is gewenst, maar een zekere factor geluk is geen probleem. Het zal je dan ook niet verbazen dat je veel van dit type spellen in zijn lijstje ziet staan. Voor de afwisseling zijn ook kortere spellen en kaartspellen erg welkom.

60 Seconds to Save the World (Alderac Entertainment Group)
2-6 spelers

Kaartspellen blijven leuk voor tussendoor. Sommige duren kort en andere… héél kort. Bij dit spelletje van Alderac Entertainment Group is snelheid troef, iets waar ik zelf niet in uitblink. De wereld is namelijk in groot gevaar. Aan de spelers de taak om een plan te bedenken. Dat doe je door opdrachten uit te voeren, je bondgenoten te informeren, paniek in de kiem te smoren en tussendoor ook nog de wereld te redden. En dat allemaal in één minuut.

Ziektes, oorlog, aliens, zombies, asteroïden...

The Way of Panda (CMON Limited)
2-4 spelers / 90-120 minuten

In dit workerplacement spel heb je de beschikking over 3 speelfiguren. Deze verplaats je over het spelbord om daarmee gebouwen te bouwen, je karakter te ontwikkelen en dieven te verjagen. Om de acties uit te voeren moet je actiepunten betalen, waarbij betere acties meer punten kosten. Je moet een goede balans zien te vinden tussen het aantal actiepunten dat je uitgeeft en de toegevoegde waarde van de actie, want je kunt later niet meer terug naar een goedkopere actie. Bovendien moet je je reis goed plannen, want elk van je 3 speelfiguren heeft andere eigenschappen die je optimaal moet zien te benutten. The Way of Panda zal de veelspeler zo’n 2 uur bezig houden. Uiteraard is het spel voorzien van de nodige mini’s, zowel figuren als gebouwen. Helaas zal het spel waarschijnlijk niet op tijd klaar zijn voor Spiel, maar wie weet.

Pyramid of the Sun (Strawberry Studio)
2-5 spelers / 10-20 minuten

Een kort, simpel spelletje tussendoor is altijd leuk. Zoals de titel doet vermoeden, bouwen de spelers aan een piramide. Tijdens je beurt heb je de keuze uit 2 acties: kaarten pakken of een kaart spelen en daarmee aan de piramide bouwen. Met iedere gespeelde kaart scoor je punten: hoe hoger in de piramide, hoe meer punten. Daarnaast is ook de plaats waar je de kaart neerlegt nog van belang. Hierdoor kun je een extra bonus krijgen. En maak je de piramide af, dan krijg je nóg meer punten. Als je weet dat de auteur bijvoorbeeld ook het kaartspel Saboteur heeft gemaakt, dan weet je wat je kunt verwachten.

Lisboa (Eagle-Gryphon Games)
2-4 spelers / 60-120 minuten

Na de enorme aardbeving van 1755 ligt Lissabon bijna helemaal in puin. De markies van Pombal heeft de opdracht gekregen om de stad te herbouwen en de spelers mogen hun invloed aanwenden om te bepalen hóe de stad ingedeeld wordt. Hiervoor werk je samen met de architect, de markies en de koning. Maar de bouw is duur. Hoeveel geld er beschikbaar is, wordt bepaald door de omvang van de schatkist. Het spelverloop wordt bepaald aan de hand van de kaarten die de spelers uitspelen. Iedere beurt mag je één kaart uitspelen. Daarmee krijg je invloed op je inkomsten, vergunningen, werkers, de kerk en uiteindelijk prestige. En daar draait het uiteraard om. Lisboa is een pittig spel, echt voor de denkers onder ons.

Palmares (Catch up Games)
2-4 spelers / 45-60 minuten

Historische gebeurtenissen worden veelvuldig gebruikt als thema en de slavernij is daarbij vaker voorgekomen. Bij Palmares draait het om de gelijknamige slavennederzetting in Brazilië in de 17e eeuw. De spelers zijn de slaven die de stad moeten zien te verdedigen tegen de Portugezen. Maar er is ook een onderlinge strijd gaande, waarbij je voedsel en hout verzamelt, boerderijen overvalt, bouwwerken neerzet of in gebed gaat bij Orishas. De acties kiezen de spelers tegelijkertijd. Maar wie de meeste arbeiders heeft ingezet bij een actie, heeft ook het meeste voordeel. Zorg er wel voor dat je je verdediging tegen de gezamenlijke vijand op orde krijgt, want na 8 speelronden valt deze aan. Waarschijnlijk zal dit spel Spiel niet halen, helaas.

Wendake (Placentia Games)
2-4 spelers / 45-90 minuten

Wendake is de oorspronkelijke naam van het gebied rond de grote meren op de huidige grens van de Verenigde Staten en Canada. In de 18e eeuw woonden hier indianenstammen. Het spel draait om het dagelijkse leven van deze stammen in en om de dorpen, velden en bossen. Je moet proberen om een goed evenwicht te vinden in economie, strijd, rituelen en bij maskers. Voor elk van deze elementen is een apart scorespoor en je laagste score is uiteindelijk bepalend voor de eindstand. Gedurende het spel kies je steeds 3 acties op je eigen 3x3 velden grote spelbordje. Deze acties moeten wel op één lijn liggen, dus je hebt niet helemaal de vrije hand. Bovendien verandert het bordje steeds, want de gekozen acties worden er uitgehaald en vervangen door betere acties. Een interessante toevoeging die ervoor zorgt dat het spel steeds weer anders zal verlopen.

Trans Atlantic (PD Verlag)
2-4 spelers / 60-120 minuten

Met spellen als Concordia en La Granja heeft PD Verlag de laatste jaren een prima naam opgebouwd en ook het nieuwe Trans Atlantic ziet er veelbelovend uit. De spelers hebben ieder een eigen stoomschipmaatschappij en vervoeren vracht, post en passagiers over de wereld. De concurrentie is hevig, dus moet je ervoor zorgen dat je met de tijd meegaat. Investeren in nieuwe, snellere schepen is daarom noodzakelijk. Maar daarmee red je het nog niet, want de schepen moeten ook van kolen voorzien worden. En handelsposten op de meest gunstige locaties dragen ook een steentje bij aan het succes.

Het spel wordt gespeeld aan de hand van actiekaarten, waarbij iedere speler zijn eigen deck ontwikkelt. Een mechanisme dat de laatste jaren veelvuldig gebruikt wordt. Ik ben benieuwd of het ook in dit bordspel goed tot zijn recht komt.

Altiplano (DLP Verlag)
2-5 spelers / 60-120 minuten

Als er een prijs zou worden toegekend voor de meest-opvallende spellendoos, dan zou Altiplano een goede kans maken. Maar misschien komen ze ook wel voor meer prestigieuzere prijzen in aanmerking, want Altiplano klinkt veelbelovend. Net als voorloper Orléans is het basisprincipe dat de acties die je uit kunt voeren bepaald worden aan de hand van het bagbuilding principe: de fiches die je in de loop van het spel verzamelt, worden in jouw zakje gedaan. Vervolgens trek je er iedere beurt een aantal.

Thematisch speelt het spel zich af in het Andesgebergte. Je moet het wegennet tijdig uitbouwen, zodat je de gevraagde goederen op het juiste moment kunt verhandelen. Dat valt zeker in het begin niet mee, omdat je slechts toegang hebt tot een beperkt aantal goederen. Via de markt kun je ervoor zorgen dat je daarna ook andere goederen kunt produceren. Altiplano is een strategisch spel waarbij de spelers elkaar flink dwars kunnen zitten.

Food Truck Champion (Daily Magic Games)
2-5 spelers / 45-75 minuten

Gezien de populariteit van de food trucks, kon je er natuurlijk op wachten tot er een spel uit zou komen dat hierop gebaseerd is. Daily Magic Games heeft de stap gewaagd en daardoor kunnen de spelers één dag proberen om succesvol een food truck te runnen. Uiteraard begin je klein, met een kleine koelkast, dito kookplaat en minimale personeelsbezetting. Door het handig uitspelen van kaarten kun je gedurende het spel jouw food truck verbeteren met extra voorraden, orders enzovoorts. De beste food truck krijgt uiteraard de meeste punten.

Harvest Dice (Grey Fox Games)
2-4 spelers / 15-30 minuten

Tussen 2 langere spellen door maak ik graag even tijd voor een luchtig tussendoortje. Harvest Dice is dan prima geschikt. Bij dit kleurrijke dobbelspelletje maak je steeds een keuze uit de beschikbare dobbelstenen. Vervolgens beslis je of je groenten in je tuin plant of dat je deze voert aan de varkens. Daarbij moet je de markt in de gaten houden, want aan het einde van het spel wil je voldoende groente verbouwd hebben om aan de markt te verkopen.

Riverboat (Lookout Games)
2-4 spelers / 90 minuten

We verplaatsen ons naar het Noord-Amerika van de 19e eeuw. De spelers hebben een boerderij aan de oevers van de Mississippi waar ze diverse producten verbouwen. In elk van de 4 speelronden worden nieuwe velden aangelegd, waarop arbeiders te werk worden gesteld om te zaaien en oogsten. Vervolgens verscheep je de goederen om in New Orleans te verkopen. Het liefst tegen een zo gunstig mogelijke prijs uiteraard. Tot zover klinkt het allemaal eenvoudig. Maar arbeiders kunnen opgeleid worden en dat levert meer op, sommige velden hebben meer arbeiders nodig dan andere en je moet er wel voor zorgen dat een boot helemaal gevuld is. Anders blijft deze nog een ronde aan de kade liggen en kun je naar je opbrengst fluiten. Timing is dus erg belangrijk.

Guilds (Stratelibri)
2-4 spelers / 90 minuten

Eigenlijk zou Guilds al op Spiel 2016 uitgebracht worden, maar helaas kon deze datum niet gehaald worden. Er was wel een demoversie aanwezig en van deze mogelijkheid heb ik dankbaar gebruik gemaakt. Met als gevolg dat ik deze wederom op mijn lijstje heb gezet!

De oorlog tussen de zeven koninkrijken is alweer 30 jaar achter de rug en de wederopbouw is goed op gang gekomen. Zo goed zelfs, dat het tijd wordt voor een nieuwe hoofdstad met daarbij een nieuw kasteel. Nog niet alles in de stad is goed geregeld. Er zijn wel vele ambachtslieden, nu beginnen zich ook de gilden te ontwikkelen. Het is belangrijk om de juiste personen in jouw gilde te krijgen. Zij leveren niet alleen geld op, maar ook prestige. Daarom investeer je veel tijd en geld om deze ambachtslieden te verleiden om toe te treden tot jouw gilde. Dit heeft weer tot gevolg dat je hoofdkwartier te klein wordt en ook daar moet dus geld ingestoken worden. En alsof dat nog niet genoeg is, heb je ook nog te maken met de wensen van de koning.

Keyper (R&D Games)
2-4 spelers / 90-120 minuten

Richard Breese heeft alweer zijn achtste spelontwerp gemaakt in de key-serie. In deze worker-placement heeft iedere speler de beschikking over werkers (keypers genaamd) die je in elk van de vier jaargetijden naar de diverse gebieden stuurt om grondstoffen te verzamelen. Iedere keyper heeft echter zijn eigen specialiteit en dus ben je beperkt in je mogelijkheden. Door slim samen te werken met andere spelers (nee: het is geen coöperatief spel!) kun je extra grondstoffen krijgen. Tot zover is het mechanisme best simpel, maar uiteraard zijn er nog wat extra’s toegevoegd: aan het begin van ieder seizoen kunnen de grondstoffenvelden gemanipuleerd worden, zodat je jouw strategie kunt optimaliseren. Bovendien zijn sommige grondstoffen niet in alle jaargetijden beschikbaar en dat zorgt ervoor dat je ook nog goed moet plannen.

Mini Park (Soso Studio)
2-5 spelers / 15-25 minuten

Hoe vaak komt het niet voor dat je aan het einde van een spellendag of -avond nog wel tijd hebt voor een kort spelletje? Niet zelden komt dan een “niemandalletje” op tafel in plaats van een spelletje met pit. Mini Park kan zo’n spelletje zijn. Ik zeg bewust “kan”, want je kunt voor een makkelijke en moeilijke variant kiezen. Mini Park is in basis gewoon een tegellegspel waarbij je de tegel van jouw keuze op een zo gunstig mogelijke plaats aansluit. Daarmee scoor je direct punten, maar tevens breid je het park uit en aan het einde van het spel zijn er daarmee ook nog punten te verdienen. Iedere speler kiest namelijk voor een eigen specialiteit. Dat wil zeggen… als je op tijd bent. Er liggen een aantal specialiteiten open en elke mag slechts één keer gekozen worden. Een vermakelijk tussendoortje.

Coaster Park (Pandasaurus Games)
2-4 spelers / 30-60 minuten

Pretpark en achtbanen blijven een leuk thema om spellen te maken. De afgelopen jaren is er steeds wel een spel met dit thema uitgekomen en dit jaar is dat niet anders. Wat ik tot nu toe wel een beetje gemist heb, is het échte gevoel dat je aan een achtbaan aan het bouwen bent. Met coaster park komt daar verandering in. Met behulp van 3d-stukken bouw je gedurende het spel een achtbaan, het liefst zo heftig mogelijk. En dan moet deze natuurlijk getest worden! Dat gebeurt met een knikker. Deze moet het hele traject feilloos af kunnen leggen. Lukt dat niet, dan moet je weer terug naar de tekentafel om een betere versie te maken.

Feuville - Huch!
2-4 spelers / 60 minuten

Feuville is een relatief kort stedenbouwspel. Zoals meestal het geval is, ben je een bouwmeester en probeer je het stadsbestuur te behagen door mooie bouwwerken neer te zetten. Maar bij Feuville zit er nog een addertje onder het gras. Of beter gezegd: een draak. Deze probeert van tijd tot tijd de stad te ver(r)assen en ook daartegen moet je nog iets proberen te doen. Feuville is een combinatie van worker-placement en dobbelspel en nèt wat eenvoudiger dan veel vergelijkbare spellen. Klinkt interessant.

Persoonlijk lijstje van Ronald

Ronald heeft een brede smaak aan spelstijlen, van lang tot kort en van diepgaand tot eenvoudig. Zijn lijstje met titels voor Spiel zal een voorkeur hebben voor de wat kortere spellen met voldoende pit en de spellen met nieuwe of verrassende elementen.

Pandemic Legacy seizoen 2 (Asmodee / Z-Man Games / ...)

2-4 spelers / 60 minuten


Pandemic Legacy seizoen 1 sprong in korte tijd naar de nummer 1 positie bij BoardgameGeek. Het coöperatieve spel Pandemic kreeg een Legacy sausje: beslissingen in een spel hebben effect op de volgende spellen. Seizoen 2 speelt zich jaren later af. De wereld heeft op de rand van de afgrond gestaan. Op drijvende havens op zee hield men zich in leven. Voorraden werden naar nog bekende kuststeden gebracht. Nu is het zaak om uit te zoeken of er nog meer steden de plaag hebben overleefd. Moest je in seizoen 1 telkens ziektestenen uit steden verwijderen, nu moet je telkens voorraden aan steden leveren om deze in leven te houden. Wat zul je aantreffen in de rest van de wereld? Is er nog wat over van de beschaving? Zal het spel dezelfde beleving geven als seizoen 1? Ik kan niet wachten om er aan te beginnen.

Caverna Het Duel (999Games / Lookout Games / ...)

2 spelers / 20-40 minuten


Van Agricola is er al een speciale 2-speler editie, maar nu komt er ook van Caverna een 2-speler variant. Veel herkenbare elementen uit het grote bordspel, maar toch een heel eigen gevoel. In acht rondes bouw je nieuwe kamers en gebouwen in een grot, je eigen grot. Deze nieuwe bouwwerken vereisen soms een aantal muren, die van tevoren gebouwd moeten worden. Tijdens het spel komen er steeds meer acties beschikbaar en je mag ook steeds meer acties doen (2 in het begin, tot 4 aan het eind). Door de willekeurige volgorde waarin de nieuwe gebouwen beschikbaar komen, verloopt het spel elke keer weer heel anders. Ik verwacht een heel intens spel, een echt duel. En het grote voordeel is dat je het veel sneller opzet, dan het grote Caverna.

The Wizard always wins (Big G Creative)
2-5 spelers / 30 minuten

In dit luchtige spelletje win je het spel door je eigen steen uit een zakje te trekken. Simpel? Wellicht niet. Bij het begin van het spel zitten er 31 stenen in het zakje en geen daarvan is van jezelf. Elke beurt mag je één van de zeven karakters uitkiezen en de bijbehorende actie uitvoeren. Hoe sterker het karakter, hoe later je de volgende beurt mag kiezen. Het karakter dat je kiest geeft aan wat je mag doen: een kaart trekken, een kaart spelen, een steen trekken, meerdere stenen trekken (overeenkomstig je level). Door het verzamelen van setjes (kaarten en stenen) kun je je level verhogen en je eigen stenen in de zak krijgen. Als je de wizard kiest, dan mag je zoveel stenen uit de zak trekken als je level aangeeft. Pak je een eigen steen, dan heb je gewonnen. Met de wizard kun je verder niets, alleen winnen… Hopelijk is dit spel op Spiel te vinden.

Ex Libris (Renegade Game Studio)
1-4 spelers / 30-60 minuten

Hoe saai kun je een thema maken: Wie heeft aan het eind van het spel de beste bibliotheek? Je hebt een week de tijd om je eigen bibliotheek zo mooi mogelijk te maken: de zeldzaamste boeken, netjes op alfabet en natuurlijk geen verboden boeken. Gelukkig heb je drie assistenten die je helpen, waarvan één met een speciale eigenschap (en daar zijn maar liefst 12 verschillende van). Een worker placement spel dus, maar elke ronde zijn er andere locaties beschikbaar! Naast de standaardregels zijn er enkele varianten toegevoegd: beginnersregels, regels voor een vriendelijker versie (zonder directe conflicten), regels voor een langer spel en zelfs een solo mogelijkheid. Door de aangename speelduur en het bijzondere thema, zou dit spel wel eens heel aantrekkelijk kunnen blijken te zijn. Oh ja, je moet wel tegen kleine lettertjes kunnen.

Immortals (Queen Games)
3-5 spelers / 120-150 minuten

Queen Games komt met een lang spel van de hand van Mike Elliot en Dirk Henn. In het spel wordt gebruikt gemaakt van de blokjestoren, die bekend is van Wallenstein en Shogun. De strijd gaat in dit geval tussen de lichte en de donkere zijde. Twee verschillende speelborden en eenheden die een strijd op het ene bord verliezen, verschijnen weer op het andere bord. De acties worden door middel van kaarten gepland op je eigen (unieke) spelerbord. Het wordt voor tijd voor een avondje lekker knokken. De speelduur kan zomaar oplopen tot 3 uur. Alles en iedereen is met elkaar in conflict en tussendoor ook nog wat magie. Als je daar van houdt, zeker een titel om naar te kijken. Bespaar je anders de moeite. Het is trouwens wel een grote doos, dus ik hoop dat je voldoende ruimte in je koffer hebt.

Nusfjord (Lookout Games)
1-5 spelers / 20 minuten per speler

Uwe Rosenberg brengt weer een nieuw workerplacement spel. Joehoe. Het speelt zich af een jaar of 50 geleden in het vissersdorp Nusfjord. Tegenwoordig is het nog maar een museumdorp, toen leefde het van de visvangst. Iedere speler heeft 3 werkers voor het uitvoeren van acties. Er zijn maar 3 grondstoffen in het spel: vis, hout en goud. Iedere speler heeft een eigen bord met ruimte voor gebouwen en medewerkers en een heleboel bos. Dit bos levert hout op, maar kan ook gekapt worden om ruimte te maken. Daarnaast heeft iedere speler een vissersvloot, waarmee vis kan worden gevangen. De gevangen vis gaat eerst naar je medewerkers, dan naar de andere aandeelhouders, dan naar je eigen aandelen en een eventueel overschot naar je pakhuis. De grondstoffen zijn nodig om gebouwen te bouwen. Je zult de vis dus eerst weer uit je pakhuis moeten halen en hout moeten hakken in het bos. Het spel duurt 7 rondes en alle te behalen punten zijn direct zichtbaar: goud, gebouwen, aandelen en strafpunten voor lege velden en niet uitgegeven aandelen. Echt weer een spel van Uwe Rosenberg met een moeilijkheidsgraad vergelijkbaar met Glasstraat. Als je nog niet moe bent van zijn spellen, staat deze natuurlijk weer bovenaan je lijstje.

Pandemic Rising Tide (Z-Man Games)
1-4 spelers / 60 minuten (?)

Weer een nieuwe Pandemic variant. Dit keer speelt deze af in Nederland. Matt Leacock heeft samengewerkt met Jeroen Doumen (van Splotter) om dit mogelijk te maken. Uiteraard gaat het over water, dijken, windmolens, waterpompen, Deltawerken. Geen ziektes dit keer, maar water. Uiteraard stroomt dit van gebieden met veel water, naar gebieden met minder water. Pas dus op voor dijkdoorbraken. Ondertussen werk je aan vier grote projecten, waarmee je het spel kunt winnen. Deze projecten helpen je echter ook al tijdens het spel. Pandemic Iberia bood, ondanks het bekende spelsysteem, toch weer een heel andere beleving, door de nieuwe rollen en veranderde acties. Met Rising Tide lijkt weer een geslaagde variant te zijn gemaakt. Wellicht ook iets voor de geschiedenislessen op school. Het spel zal echter pas in december in de verkoop komen.

Heaven & Ale (eggertspiele)
2-4 spelers / 60-90 minuten

De spelers gaan als bierbrouwers in een klooster aan het werk. En bierbrouwen is natuurlijk niet zo makkelijk. Je hebt de beste ingrediënten nodig en natuurlijk hout voor de biervaten. Met je handelsschip vaar je langs een route. Hoe sneller je vaart, hoe beter de opbrengst, maar hoe minder vaak je aan de beurt bent. De spelers bouwen gebouwen en andere zaken op een persoonlijk spelbord. De linkerzijde levert punten op, de rechterzijde geld. Daarnaast zijn er bonusvaten te verdienen voor het behalen van bepaalde doelen. Tot slot is er nog een bijzondere eindtelling. Al met al is dit een spel voor de echte liefhebber. Ik ben heel benieuwd hoe alles in elkaar grijpt.

Reworld (eggertspiele)
2-4 spelers / 50-90 minuten

Het succesduo Kramer en Kiesling is verantwoordelijk voor Reworld. In dit spel laden de spelers materialen in hun ruimteschip om daarmee steden te stichten op een nieuw ontdekte planeet. Eerst vinden er 5 rondes plaats, waarbij de spelers met behulp van kaarten de materialen proberen aan te schaffen en in te laden. Na deze 5 rondes begint het koloniseren van de planeet en blijkt of de ruimteschepen wel in de juiste volgorde zijn beladen. De materialen die als laatste zijn ingeladen, moeten natuurlijk als eerste uitgeladen worden. De shuttles die nodig zijn voor het vervoer moeten natuurlijk goed bereikbaar zijn. Als alle ruimteschepen geleegd zijn, kunnen de punten worden geteld en de winnaar bepaald. Dit is duidelijk een spel dat je vaker moet spelen om er handig in te worden.

Startups (Oink Games)
3-7 spelers / 20 minuten

Startups is een snel kaartspel voor 3 tot 7 spelers, bestaande uit 45 bedrijfskaarten en de nodige fiches. Aan het begin van het spel worden 5 kaarten blind weggelegd, zodat de exacte verdeling van de bedrijfskaarten niet bekend is. Iedere speler krijgt er 3, waarna het spel begint. De bedrijfskaarten zijn aandelen in 6 verschillende bedrijven van verschillende grootte. Aan het eind van het spel krijgen de spelers die de meeste aandelen in een bedrijf hebben geld van alle andere aandeelhouders. Het is een heel listig spelletje waar je elementen in herkent van bijvoorbeeld Gesjaakt en Sla je Slag(room). Met 6 of 7 spelers kom je niet zo veel aan de beurt, dus waarschijnlijk speelt het met minder beter.

Hotshots (Fireside Games)
1-4 spelers / 60 minuten

Met je team ga je bosbranden te lijf. Dit cooperatieve spel is geschikt voor familiespelers. De eenvoudige regels zorgen er voor dat je het snel kunt spelen. Elke beurt verplaats je je brandweerman en doet een poging op locatie branden te blussen. Dit doe je met behulp van dobbelstenen. Op de locaties staat aangegeven welke symbolen je moet gooien. Bij elke worp moet je minstens een noodzakelijk symbool gooien. Zo gooi je telkens de dobbelstenen totdat je stopt of totdat je geen noodzakelijk symbool gooit. In het laatste geval mislukt de poging en laait het vuur op. Heb je wel ten minste 3 noodzakelijke symbolen, dan blus je vuur of krijg je andere voordelen. Uiteraard zijn er mogelijkheden voor extra dobbelsteenworpen (bijvoorbeeld door hulp van andere brandweerlieden of de aanwezigheid van water). En zoals te verwachten zijn er verschillende soorten brandweerlieden, zoals de baas, die ook andere brandweermannen kan verplaatsen en de uitkijk, die beter het verloop van het vuur kan voorspellen. Na de bluspoging breidt het vuur zich uiteraard uit, afhankelijk van de windkracht en -richting. Hopelijk biedt het spel voor de gevorderde speler ook een leuke uitdaging.

Dome Crushers (Floodgate Games)
2 spelers / 10 minuten

Een snel kaartspel met minimale middelen: 2 stapels van 12 kaarten. Beide spelers krijgen 4 kaarten op handen en spelen er om beurten eentje uit: dat kan met de aanvalskracht of met de speciale vaardigheid. Deze vaardigheid geeft je soms de mogelijkheid om nieuwe kaarten te trekken. Zodra iemand het gevecht wint, gaan de aanvalskaarten op de aflegstapel: voor de overwinnaar zijn dit punten. De andere kaarten gaan terug bovenop de stapel en er worden weer vier nieuwe getrokken. Het spel eindigt als iemand niet meer vier kaarten kan trekken. Wie dan de meeste punten in de aflegstapel heeft, wint. Een spel dat je altijd in je jaszak kunt hebben voor een verloren 10 minuten.

Pulsar 2849 (CGE)
2-4 spelers / 60-90 minuten

In dit spel ga je het heelal ontdekken: melkwegstelsels en pulsars. Elke ronde kies je twee dobbelstenen. Met de hogere dobbelstenen kun je in het algemeen meer doen, maar de lagere geven je wat extra voordeeltjes. Met de dobbelstenen kun je technologie ontwikkelen of door de ruimte reizen. Kom je precies uit op een melkwegstelsel, dan verdien je daar een bonus. Kom je uit op een pulsar, dan kun je deze claimen en later voorzien van technologie. Daarmee vallen uiteraard punten te verdienen. Elke speler heeft verder zijn eigen technologieboom en je kunt ook algemeen beschikbare technologie ontwikkelen. Het aantal beurten in het spel is afhankelijk van de hoogte van de dobbelsteenworpen. Na zo’n anderhalf uur is de winnaar bekend: de speler met de meeste punten. Op het eerste gezicht lijkt het spel wat simpel, maar alle mechanismen grijpen goed in elkaar. Ik ga het graag uitproberen.

Majesty (Hans im Glück, 999Games, …)
2-4 spelers / 20-40 minuten

De spellen van Hans im Gluck hebben altijd mijn aandacht. Dit keer geen “groot” spel, maar eentje met een korte speelduur en niet te veel regels. Iedere speler heeft 7 locaties beschikbaar. Deze worden voorzien van personages uit een algemeen aanbod. Zoals te verwachten is het duurder om een personage later in de rij te kiezen. Op alle overgeslagen personages leg je een meeple. Het gekozen personage wordt bij de bijbehorende locatie gelegd en daarbij wordt een actie uitgevoerd. Deze actie levert voornamelijk punten en meeples op, maar kan ook andere effecten hebben. Aan het eind van het spel scoor je punten voor meerderheden aan personages per locatie en scoor je het kwadraat aan punten voor het aantal locaties dat je bezet hebt. Na een half uurtje is het tijd voor een revanche.

Rajas of the Ganges (HUCH!)
2-4 spelers / 45-75 minuten

Markus en Inka Brand zijn met hun nieuwe spel bij de rivier de Ganges in India beland. De spelers proberen zoveel mogelijk geld en roem te verzamelen. Dit wordt bijgehouden op het scorespoor. De een met de klok mee en de ander tegen de klok in. Als iemand er in slaagt deze scores elkaar te laten passeren is het spel afgelopen. De spelers strijden op diverse fronten, ze bouwen in hun eigen provincie, varen langs de Ganges, gaan op bezoek in het paleis of op de markt. Het spel bevat 48 dobbelstenen in 4 verschillende kleuren, die voor diverse acties gebruikt worden. Is dit de nieuwe Marco Polo?

Gaia Project (Cranio Creations,White Goblin Games,...)
1-4 spelers / 60-150 minuten

Terra Mystica in space. Korter kan ik eigenlijk niet zijn. 14 verschillende volkeren leven op 7 verschillende soorten planeten. Een variabel spelbord, zodat het kan worden aangepast aan het aantal spelers. De spelers kunnen zich ontwikkelen op zes verschillende gebieden (zoals Terraforming en Navigatie). En ook een solo-mogelijkheid. Iedereen die Terra Mystica kent, zal snel in kunnen stappen in dit spel. Het biedt echter genoeg nieuws om nieuwsgierig te worden.

Azul (Plan B Games)
2-4 spelers / 30-45 minuten

Tegelmuurtjes maken met diverse gekleurde tegeltjes. Ze maken tegenwoordig ook overal een spelletje van. Elke ronde verzamel je nieuwe tegels volgens bepaalde regels. Daarna mag je deze gaan aanbrengen op je spelersbord. Uiteindelijk scoor je daarmee punten (of strafpunten) en wie de meeste punten heeft, wint natuurlijk. Een abstract spel dat meer in zich heeft, dan je op het eerste gezicht zult denken. Snel uit te leggen en op te zetten en na het eerste spel wil je meteen een revanche. Dit zou zo maar de onverwachte hit van Spiel kunnen worden.

Merlin (Queen Games)
2-4 spelers / 75 minuten

Auteur Stefan Feld, Koning Arthur en Queen Games. Deze combinatie trok meteen mijn aandacht. Het zag er allemaal interessant uit: een actie rondel, het plaatsen van dobbelstenen, uitvoeren van missies… Na 6 rondes van 4 beurten kan de winnaar worden bepaald, uiteraard met punten die je op allerlei manieren bij elkaar kunt sprokkelen. Ik was eerst erg enthousiast, maar naarmate ik meer over het spel gelezen heb, is het enthousiasme wat getemperd. Toch ga ik het graag proberen en hoop dat ik me daarin heb vergist.

Whistle Stop (Bezier Games)
2-5 spelers / 75 minuten

Whistle Stop is een treinenspel. De treinen verplaatsen zich van de ene kant van het bord, naar de andere. De weg moet nog worden aangelegd tijdens het spel. Onderweg worden goederen, kool en fluitjes verzameld. De goederen moeten aan steden worden geleverd. Daarmee worden punten en aandelen verzameld. Aan het eind van het spel kunnen de aandelen nog aanzienlijke punten opleveren. De kolen worden gebruikt om te verplaatsen en de fluitjes om andere treinen in te halen of zelfs achteruit te rijden. Als je trein aan de overkant van het bord aankomt, gaat deze naar het treinenkerkhof en dat levert de speler nog een bonus op. Uiteraard is het ook mogelijk de treinen te upgraden. De upgrades kunnen echter ook weer worden overgekocht door andere spelers. Ziet er interessant uit.

Persoonlijk lijstje van Saskia

Saskia houdt van variatie. Haar lijstje voor Spiel bevat spellen met een speelduur van 20 minuten tot vijfeneenhalf uur, sologames, coöps en competitieve spellen. Ze speelt graag innovatieve spellen en vindt vormgeving belangrijk.

Professor Evil and the citadel of time (Funforge)

2-4 spelers / 30-45 minuten


Een variant op de teletijdmachine van professor Barabas?

Professor Evil bezit in dit coöperatieve spel een tijdmachine en heeft allerlei historische voorwerpen uit de geschiedenis en uit de toekomst ingepikt. Jouw team gaat op pad om deze te heroveren en terug te brengen naar het juiste moment in de tijd. Gelukkig is professor Evil zelf niet meer helemaal bij de tijd en is bovendien kort van memorie. Samen probeer je hem te slim af te zijn. Je beweegt je door de kamers, maakt valstrikken onklaar en verzamelt waardevolle voorwerpen en houdt ondertussen een oogje op professor Evil die na iedere spelersbeurt teleporteert en probeert te voorkomen dat jullie slagen. Wanneer je eerder 4 waardevolle voorwerpen hebt verzameld dan professor Evil, win je het spel. Het spel ziet er prachtig uit en met deze speelduur is het voor veel groepen geschikt. Bij White Goblin Games gaat een Nederlandse editie verschijnen.

Queendomino (Blue Orange (EU))

2-4 spelers / 25 minuten


Na het succes van Kingdomino, dat zelfs Spiel des Jahres is geworden in 2017, nu de opvolger Queendomino, dat als los spel kan worden gespeeld, maar ook in combinatie met Kingdomino. Het principe is hetzelfde: de bedoeling is dat je zo groot mogelijke velden van een bepaald type aanlegt, maar hier zijn weer nieuwe strategieën mogelijk en je moet op je hoede blijven voor een draak die af en toe roet in het eten gooit. Dit spel geldt daarmee als iets complexer dan de voorganger.

Photosynthesis (Blue orange (EU))

2-4 spelers / 30-60 minuten


Zaadjes laten uitgroeien tot een boom, kun je daar een spel van maken? Blijkbaar wel: in Photosynthesis maak je gebruik van het zonlicht door je bomen op een goede plek te laten groeien. En de schaduw van jouw hoog opgroeiende bomen voorkomt dat die van je concurrenten even hard of harder groeien. Vergeet daarbij alleen niet dat de zon zelf natuurlijk ook beweegt.

Uiteraard is dit eigenlijk een abstract spel, maar het ziet er wel aantrekkelijk uit met al die boompjes Met twee spelers schijnt dit spel het beste tot zijn recht te komen.

Kodama: the tree spirits (Kosmos)

2-5 spelers / 40 minuten


De Kodama zijn geesten die in de boomtakken leven. In dit spel zorg je ervoor dat ze een geschikte leefruimte krijgen.Je onderhoudt het bos en laat bomen uitgroeien tot een gezond en weelderig huis voor je Kodamavrienden, door te zorgen voor de optimale samenstelling van takken, bloemen en insecten. Wanneer het je lukt om de boomgeesten het gelukkigst te maken, leef je nog eeuwen door in de herinnering van toekomstige generaties. Je ontwikkelt in dit spel jouw boom door je kaarten er op een slimme manier aan vast te leggen. Let er hierbij goed op dat er ruimte is voor toekomstige groei. Aan het eind van elk van de drie seizoenen vindt een puntentelling plaats en kijken de Kodama welke speler zijn boom het beste heeft aangepast aan hun behoeften.

Kodama geeft je de vrije ruimte om steeds andere bomen te maken. Mooi om te zien, simpele regels en ruimte voor strategische keuzes. Wat wil je nog meer? Betaalbaarheid? Ook dat zit wel goed. Een snel tussendoortje en leuk familiespel.

First Martians: adventures on the red planet (Portal Games)

1-4 spelers / 60-90 minuten


Tja, daar was ie dan eindelijk: de opvolger van het beroemde Robinson Crusoe van Ignacy Trzewiczek, na een jaar of drie ontwikkeltijd. Hooggespannen verwachtingen bij veel gamers, die zich verheugden op een stevig coöperatief spel dat overeenkomsten heeft met het eerdere spel, maar toch voldoende anders en vooral ook korter zou zijn, wat maakt dat het spel sneller op tafel komt. Het spel kan op verschillende manieren gespeeld worden: solo, met 2 tot 4 spelers in losse modules en daarnaast is er een campaign mode. Een gratis App begeleidt het spel met aanwijzingen en sfeerteksten. De componenten van het spel zijn mooi en stevig uitgevoerd. Verhaal van het spel is: je bent op Mars en moet daar zien te overleven. Je begint met een ideale situatie waarin alle apparatuur werkt en iedereen nog voldoende voedsel heeft, maar geleidelijk treden er storingen op, ontstaat er slijtage, is er af en toe een inslag van ruimtepuin en op aarde zit het ook niet altijd mee, wat effect heeft op de stemming van de Marsbewoners. Maar dan de gebruiksaanwijzing: die had veel beter gekund. Gelukkig zijn er inmiddels duidelijke online handleidingen via boardgamegeek.com beschikbaar (vooral de filmpjes van JonGetsGames en Watch It Played zijn aan te raden), want op basis van alleen de regels is het lastig starten. Wat wel helpt, is dat er een redelijk eenvoudig te winnen introductiemissie is bijgevoegd.

Mijn eerste indruk was er een van gemengde gevoelens. Het spel speelt wat mechanisch, je wisselt groene voor rode blokjes en weer omgekeerd. De App vond ik wel een leuke toevoeging. Het schijnt dat doorspelen loont, spelers die het spel vaker gespeeld hebben, zijn enthousiaster.

This war of mine: The Board Game (Asmodee / Galakta)

1-6 spelers / 45-120 minuten


Voor mij was dit de grootste ontdekking van dit jaar, de omzetting van het gelijknamige, zeer moeilijk te winnen, computerspel. Ik verwacht dat veel gamers die de Kickstarter gemist hebben, dit spel op Spiel alsnog gaan kopen. Zowel solo als met een groep tot 6 spelers kun je dit coöperatieve spel spelen, in de uitgebreide Kickstarterversie zelfs met een hond en een poes als medespelers.

De setting is een stad die door de oorlog vrijwel volledig is verwoest. Het spelbord laat een huis zien met gaten, bergen puin, gebarricadeerde deuren enzovoort. Hier en daar ligt wel iets bruikbaars, maar je weet niet waar. En… je bent niet de enige die op zoek is naar voedsel, water en bruikbare voorwerpen. Niet alleen overdag ben je druk bezig om spullen te verzamelen en je leefomstandigheden te verbeteren, maar ook ‘s nachts moet je op pad om buiten het huis te zoeken naar bruikbaar materiaal. En tegelijkertijd het huis bewaken om te voorkomen dat indringers ervandoor gaan met je net buitgemaakte spullen. Het spel neemt je mee in in lastige keuzes, want wat doe je? Steel je de medicijnen van een zieke vrouw? Ga je een gesprek aan met drie gewapende soldaten, die je opeens ziet opdoemen? Laat je je voormalige buurjongen binnen terwijl je zelf al nauwelijks te eten hebt? Hoe hard gaat je geweten knagen na de keuzes die je gemaakt hebt? Een schitterende toevoeging vind ik de nadruk op het verhaal, door de toevoeging van een royaal boek met gebeurtenissen die tijdens het spel plaatsvinden. Geen enkel spel is hetzelfde, alleen al hierdoor. Het spel sleurt je meteen het verhaal in!

Prachtig spelmateriaal draagt bij aan het spelplezier. De tijdsduur moet je met een forse korrel zout nemen. De eerste keer dat ik het spel gewonnen heb, duurde dat ruim vijf uur. De tijd vloog en ik heb me geen moment verveeld. Wat een spel!

The lost expedition (Osprey games)

1-5 spelers / 30-50 minuten


In dit spel ben je op zoek naar de vermiste onderzoeker Percy Fawcett, die ooit diep in de Amazone doordrong op zijn zoektocht naar op El Dorado. En vervolgens nooit meer is teruggezien. Jouw team gaat in de jungle naar hem op zoek en je hoopt niet alleen hem te vinden, maar vooral ook levend terug te komen.

Bewaak je voedselvoorraad, munitie en je gezondheid tijdens je reis diep in de jungle. Kies je route zorgvuldig om de gevaren die op de loer liggen, te trotseren. Je kunt dit spel zowel solo als in teams spelen. Overleef de jungle en zorg dat je er weer als eerste uit bent.

Vooral de comic-stijl van dit spel spreekt me aan, omdat die me aan good old Kuifje doet denken. Leuke vormgeving!

Clank! In! Space! (Renegade Game Studios)

2-4 spelers / 60 minuten


Sssssssssssssst…. Waarom?

In dit spel glip je stiekem naar binnen in het ruimteschip van slechterik Lord Eradikus. Je wilt de besturing van zijn ruimteschip hacken en overnemen en je wilt zijn schatten roven. Onderweg zoek je naar bondgenoten en verzamel je extra buit. Maar pas op! Als je teveel lawaai maakt, word je ontdekt. Nu maar hopen dat de anderen luidruchtiger zijn dan jij, zodat je levend weg kunt komen. Dit spel is een variant op Clank!, het speelt zich alleen in een andere omgeving af. Je verzamelt een combinatie van kaarten waarmee je door het ruimteschip beweegt, aanvalt en nieuwe kaarten verzamelt. En soms dus ook...Clank!... per ongeluk herrie maakt.

Het spelbord is nu, in vergelijking met het originele Clank!, modulair met behulp van puzzelstukken. Daarnaast zijn er meer combinatiemogelijkheden met de kaarten, waardoor de volgorde van uitspelen van belang kan zijn. Tot slot is de slechterik, in tegenstelling tot de originele draak, natuurlijk veel geavanceerder. Zo zijn de schatten beschermd met een krachtveld.

The 7th Continent (Serious Poulp)

1-4 spelers / 5-1000 minuten(!)


Het heeft even geduurd, meer dan twee jaar, maar nu is het spel er dan eindelijk. En dan heb je ook wel iets bijzonders in handen! Welk ander spel duurt tussen de 5 en 1000 minuten? En heeft een spelbord dat, als je alles zou neerleggen, zo’n 25 vierkante meter beslaat?

Gelukkig is het in kleine kaarten opgeknipt en in verschillende scenario’s, vloeken genoemd, begin je ergens aan je ontdekkingsreis. Je weet van tevoren niet wat je moet ontdekken en waar je dat kunt vinden, dus kan het voorkomen dat je een scenario (gedeeltelijk) moet overspelen om het tot een goed einde te brengen. Hierbij treedt gelukkig niet het Time Stories effect op waarbij je in de eindfase een variant op Memory speelt, maar er treden kleine verschillen op. Het verlaten tentje dat je ging onderzoeken, blijkt in de herhaling opeens bewoond te zijn, dus je acties zijn steeds weer anders, waardoor het spel spannend blijft.

Verschillende karakters hebben hun specifieke talenten, dus ook daarin keuze genoeg. Het ene moment loop je met een slee en een panfluit rond om vervolgens drie beurten later puffend door woestijngebied te trekken. Enige flexibiliteit is dus wel een vereiste. De cartoonachtige vormgeving, de variatie en de enorme uitgestrektheid van dit spel maken het een belevenis om het te spelen. En is het dan een spel of een belevenis? Wat maakt het eigenlijk uit?

Gentes (Spielworxx)

2-4 spelers / 75-100 minuten


Dit spel is er op Spiel misschien alleen voor de vroege vogels, er zijn namelijk maar 1000 exemplaren van gemaakt. Spielworxx kennende is dit weer een stevig spel voor de veelspelers. Het thema civilisatie hebben we al vaker gezien, maar de voor dit thema relatief korte spelduur en het originele timing mechanisme zijn toch interessant genoeg om hier aandacht aan te besteden,. Als speler ben je een oud volk dat de ontwikkeling vooruit helpt door monumenten op te richten en nieuwe steden in het Middellandse Zeegebied te ontwikkelen of te koloniseren.

Zandlopers op het tijdspoor geven dit spel een twist, want de hoeveelheid acties die je kunt kiezen, variëren hierdoor aanzienlijk. En zoals we allemaal weten, kan tijd vreemde dingen doen, dus ook in dit spel kruipt de tijd soms en vliegt later weer voorbij. Nog een extra element om rekening mee te houden, naast alle andere keuzes die je al kunt maken. Klinkt interessant!

Spirit Island (Greater Than Games (Fabled Nexus))

1-4 spelers / 90-120 minuten


Over dit spel is al een tijd veel positieve publiciteit en na de GenCon beurs is dit alleen nog maar toegenomen. Een complex coöperatief spel dat ook solo uitstekend te spelen is. In dit spel ben je nu eens niet degene die het eiland komt koloniseren, maar je doet er juist alles aan om dat te voorkomen. Niet als menselijke tegenpartij, maar als geesten van het eiland. Iedere geest heeft zijn eigen bijzondere krachten. Je kunt enigszins in de toekomst kijken, maar zelfs voor geesten loopt het soms anders dan gepland. Het helpt enorm als je de kolonisten bang kunt maken, omdat je daarmee de condities om te winnen verandert.

Je moet je spel aanpassen aan de specifieke geest die je bent, maakt keuzes tussen snelle en langzame acties, houdt rekening met steeds variërende omstandigheden, de acties die je medespelers kunnen uitvoeren en nog heel veel meer. Hopelijk is dit spel op Spiel aanwezig, de uitgever was wat verrast door het grote succes op de vorige beurs. Ik ben benieuwd naar deze zware kluif!

Clans of Caledonia (Karma Games)

1-4 spelers / 30 minuten per speler


Ook dit is een spel dat eerder met behulp van Kickstarter ontwikkeld is. Clans of Caledonia is een mediumzwaar economisch spel dat zich afspeelt in het 19e eeuwse Schotland. Als speler ben je een historische clan die de ontwikkelingen van deze tijd meemaakt, de verandering naar een geïndustrialiseerd land dat zwaar leunt op handel en export. En waarin steeds meer distilleerderijen ontstaan, waar whisky gestookt wordt. Je hebt unieke competenties en doet je best om het meest efficiënt goederen en whisky te fabriceren en te exporteren. Wat doe je? Ga je zelf produceren of is het voordeliger om zaken in te kopen? Maar maak je daarmee je concurrenten niet te sterk? Heel veel afwegingen en beslissingen die elkaar onderling weer beïnvloeden. Elementen van Terra Mystica, Navegador, Marco Polo, Agricola en Kingdom Builder zijn hier binnen een spel samengebracht, met nog veel meer erbij. Bepaald niet de minste vijf spellen. Dat maakt nieuwsgierig! De herspeelbaarheid is hoog door het modulair opgebouwde bord en de clans met hun unieke eigenschappen. Prachtig spelmateriaal met heel veel houten onderdelen.

Sagrada (Floodgate Games)

1-4 spelers / 20-40 minuten


Is het vloeken in de kerk om met gekleurde kunststof dobbelstenen glas-in-lood ramen na te bouwen en het resultaat Sagrada te noemen?

In dit spel heb je allemaal een eigen speelbord met verschillende voorschriften die aangeven op welke manier je de gekleurde dobbelstenen erop mag plaatsen. Een bepaalde kleur of waarde mag je bijvoorbeeld niet gebruiken. Variatie is een voorwaarde: dobbelstenen met gelijke waarde of kleur mag je nooit naast elkaar leggen. Want we willen natuurlijk wel kleurige ramen zien! Per spel varieert de score door verschillende patronen neer te leggen, maar ook door geheime doelen die je als speler moet halen. Je kunt gebruik maken van speciale hulpmiddelen om de spelregels te beïnvloeden. Ik weet niet hoe lang dit spel blijft boeien, maar het ziet er alleen al door al die kleurige dobbelstenen aantrekkelijk uit. Het ziet echter naar uit dat je het spel bij Spiel niet zult kunnen vinden, helaas.

Dice forge (Libellud)

2-4 spelers / 40 minuten


Ik houd van spellen met bijzondere spelmechanismen en Dice forge is daar een van. We spelen voor een stoel in de hemel en gebruiken dobbelstenen op de weg naar victorie. Tot zover business as usual, zou je kunnen denken. Maar nu komt het bijzondere: de dobbelstenen stel je zelf samen. Je kunt je dobbelstenen sterker maken door goud aan de goden te offeren en met je opgewaardeerde dobbelstenen produceer je de middelen die je nodig hebt. Geluk is te koop! Ik ben benieuwd hoe dit innovatieve mechanisme werkt. Het spel is licht en speelt het beste met tenminste drie spelers. De doos is prachtig ingedeeld, zodat al het spelmateriaal er prima past.

Near and Far (Red Raven Games)

2-4 spelers / 60-120 minuten


Je speelt dit spel competitief, maar er is inmiddels een mogelijkheid om het coöperatief en zelfs solo te spelen tegen de Near and Far Automa. De opvolger van het prachtig vormgegeven Above and Below. In dit spel ga je op zoek naar de Last Ruin, een stad waar volgens oude legenden een voorwerp aanwezig is dat onze diepste wens kan vervullen. Een verloren liefde terug, onvoorwaardelijke acceptatie of eindelijk weer harmonie binnen de familie? Je gaat op pad voor de reis, maar kun je onderweg je eigen hebzucht en innerlijke demonen de baas blijven?

In dit spel ga je op verschillende plattegronden op zoek naar de Last Ruin. Je rekruteert medereizigers, jaagt op schatten, verzamelt voedsel, de juiste uitrusting en natuurlijk heb je ook wapens nodig in de strijd met bandieten, levende standbeelden en roestige robots die je op je reis tegenkomt. Op sommige punten van je reis beleef je iets bijzonders en het verhalenboek laat je weten wat dat is. Je kunt dan zelf kiezen hoe je reageert en zo creëer je in ieder spel je eigen verhaal.

Het spel bevat een boek met ontmoetingen. Na tien spelsessies bereik je het einde van het verhaal, waarbij ieder spel zich op een nieuwe plattegrond afspeelt met weer een andere vormgeving en nieuwe avonturen. Het storytelling element en de mooie vormgeving spreken me in dit spel enorm aan.

Charterstone (Stonemaier Games/...)

1-6 spelers / 45-75 minuten


In dit spel ben je als speler een burger met unieke capaciteiten die door de Forever King is uitgekozen om te gaan bouwen aan een nieuwe stad. Charterstone is een competitief legacy spel, waarin je gebouwen bouwt en een gedeeld dorp bevolkt. Origineel aan dit spel is dat je het bordspel zelf opbouwt met stickers die je op het nog vrijwel lege bord plakt. Iedere spelersgroep bouwt dus een uniek spel spel door deze keuzes voor het plaatsen van actievelden die elke speler kan gebruiken. Binnen de kortste keren gonst het op het bord van de activiteit en kun je kiezen uit veel verschillende acties.

In 12 spelsessies ontdek je alle geheimen van Charterstone, maar ook daarna kun je je unieke spel nog blijven spelen als een worker placement.

Ik ben benieuwd hoe dit ‘zelfbouwmechanisme’ werkt, de buzz rond dit spel is in elk geval al stevig. Er zal maar een beperkte hoeveelheid bij Spiel verkrijgbaar zijn. In 2018 verschijnt een Nederlandstalige editie.

Captive (Blue Orange (EU))

1 speler


Waarom zou iemand een politieman aanvallen? Dat is een van de vele vragen waarmee je rondloopt sinds je een verzoek om losgeld hebt gekregen nadat je dochter ontvoerd is. Captive is een comic gecombineerd met een spel, de comic waarin jij de held bent. Jouw keuzes bepalen hoe het verhaal zich ontwikkelt op de meest angstaanjagende avond van je hele bestaan. Jouw bezittingen, speciale krachten, hoeveelheid geld en overwinningspunten houd je bij tijdens je voortgang.

Terwijl je de comic leest, los je raadsels op, vindt aanwijzingen, ontwijk je valstrikken en je maakt keuzes over de route die je neemt en de acties die je uitvoert. En net als in elk ander spel kun je verliezen… soms heel zwaar!


Is dit eigenlijk wel een spel? Het maakt me in elk geval nieuwsgierig!

Unearth (Brotherwise Games)

2-4 spelers / 25-50 minuten


In dit spel ben je als nazaat op zoek naar de verloren steden die je voorouders hebben gesticht. Daarvoor trek je door woestijnen, bossen, bergen en grotten. Zegt de beschrijving. In het spel zelf merk je daar weinig van. Het komt neer op dobbelstenen gooien, kaarten en fiches bemachtigen, stenen en sets verzamelen.

Wat bijzonder is dat je met verschillende soorten dobbelstenen gooit, waardoor het getal dat je gooit in waarde kan variëren. De ene 6 is bijvoorbeeld meer waard dan de andere. Samen knok je om een kaart en de verliezer krijgt als troostprijs toch ook iets: fiches met mogelijkheden om zijn dobbelsteenworp te versterken. Extra punten, een dobbelsteen naar keuze op een ander getal leggen, dobbelstenen opnieuw gooien enzovoort. Zo ben je niet alleen maar afhankelijk van het geluk bij je worpen. Met de verzamelde stenen bouw je ringen en daarmee verzamel je weer puntenkaarten.

Qua ‘complexiteit’ en speelduur is dit spel vergelijkbaar met Splendor, zeer toegankelijk dus. Unearth-y is alleen de vormgeving.

Noria (Edition Spielwiese, White Goblin Games...)

2-4 spelers / 70-120 minuten


In Noria ontdek je als speler vliegende eilanden, je koopt schepen en bouwt fabrieken. Of die vliegende eilanden na klinkt dat nog weinig vernieuwend, maar het spelmechanisme is wel anders dan anders: je speelt met een uit drie ringen opgebouwd actierad waarin ringen met verschillende actiemogelijkheden liggen. Tijdens het spel probeer je aan nieuwe ringen te komen en je ringen te veranderen om je optimale combinatie van acties te kunnen kiezen. Tussendoor koop je met je kennis ook nog politici om, want je wilt zeker weten dat je investeringen lonend zijn. Het geheel speelt zich af in een steampunk universum.

Alleen al door de keuze voor Klemenz Franz en Michael Menzel als vormgevers ben ik benieuwd naar dit spel.

Century: Spiceroad Golem Edition (Plan B Games...)

2-5 spelers / 20-40 minuten


Dit spel verschijnt in een serie, later komen er andere spellen bij die zowel los te spelen als hiermee te combineren zijn. Ik ben benieuwd! Tijdens de GenCon beurs komt Plan B Games met Century: Golem Edition. Dit is geen uitbreiding, maar hetzelfde spel als de Specerijenroute in een andere vormgeving. Op dit moment is Plan B Games niet van plan om ook hier later aanvullende spellen bij te maken, dit is een losse uitgave.

De Specerijenroute is in eerdere recensies aangekondigd als “Splendor-killer” en ik kan me in elk geval de vergelijking met Splendor goed voorstellen: eenvoudige spelregels, met je kaarten andere kaarten verzamelen en het geeft een soort racegevoel. Tegelijk zou ik niet weten waarom je Splendor voor dit spel weg zou moeten doen, beide spellen zijn verschillend en vooral leuk genoeg om naast elkaar te hebben. In je beurt kun je kiezen uit vier acties: een kaart uit handen uitspelen, een actiekaart gratis of tegen inlevering van specerijenblokjes nemen, uitrusten, dat wil zeggen al je gespeelde kaarten weer op handen nemen, of een puntenkaart kopen door de hierop afgebeelde specerijenblokjes in te leveren. Spelers starten met een set van gelijke kaarten en wat inkomsten. Met deze kaarten kunnen ze specerijenblokjes verzamelen die verschillende waarden hebben. En hiermee kunnen ze de doelkaarten kopen die uiteindelijk punten opleveren, samen met de gouden of zilveren munten die er dan hopelijk nog boven liggen. De actiekaarten leveren blokjes op, kunnen specerijen upgraden of kunnen meerdere blokjes in andere kleuren blokjes omzetten. Je hebt als speler al snel door dat het loont om een goed lopende ‘machine’ te maken die je blokjes efficiënt omzet in de gewenste kleur. Door de korte speelduur, zelfs met 5 spelers, nodigt dit spel snel uit tot nog een keer. Een allemansvriend!

Overzicht van uitbreidingen

Er komen natuurlijk ook weer de nodige uitbreidingen uit. Het onderstaande lijstje poogt zeker niet compleet te zijn, maar geeft aan naar welke uitbreidingen onze aandacht uit gaat.


  • Imhotep: Eine neue Dynastie, voegt o.a. 5 nieuwe locaties, 14 markten en 7 goden toe

  • Peloponnes: Heroes and Colonies, voegt 10 unieke helden toe, 9 unieke spelerborden en een nieuwe ramp toe

  • Nations The Dice Game: Unrest, voegt o.a. 8 nieuwe nations toe en groene unrest dobbelstenen

  • Quadropolis: Public Services, voegt extra publieke gebouwen toe

  • Splendor: Cities of Splendor, voegt 4 onafhankelijke uitbreidingen toe aan het basisspel

  • Marco Polo: Die Gefährten des Marco Polo, met een speelbord van Venetië, nieuwe stadtegels, nieuwe karakters, nieuwe acties en een 5e speler

  • Sheriff of Nottingham: Merry Men, voegt een 6e speler en 5 modules toe, waaronder merry men, de zwarte markt en wetten

  • Unlock: nieuwe scenario's

  • Quartermaster General: The Cold War, speciaal voor 3 spelers

  • Cry Havoc: Aftermath, voegt nieuwe skills en structures toe en een nieuwe spelmode

  • Between two cities: Capitals, voegt 7 unieke landschapsborden toe, districtskaarten voor bonussen en 21 nieuwe gebouwen

  • Saloon Tycoon: The Ranch, voegt voor elke speler een ranch-bord toe, dat kan worden ontwikkeld

  • Magic Maze: Security, voegt bewakers en beveiliging toe, alsmede extra eigenschappen voor de helden en monster die bevrijd kunnen worden

  • Dead of Winter: Warring Colonies, voegt 15 survivors toe, 43 items, 50 crossroadskaarten en 11 crisiskaarten

  • Mysterium: Secrets & Lies, voegt 6 nieuwe personen, 6 locaties en 6 voorwerpen toe, alsmede 18 verhaalkaarten

  • Flamme Rouge: Peloton, voegt kasseien en een 5e en 6e speler toe.

  • Isle of Skye: Journeyman, waarbij een figuur over je landschap beweegt om bonussen binnen te halen op je spelersbord

  • Adrenaline: Team Game expansion, met o.a. spelmateriaal voor een zesde speler en een teamplay mogelijkheid (max 3 tegen 3, maar ook 1 tegen 1)

  • Captain Sonar: upgrade 1, met extra kaarten, elk met iets bijzonders en speciale wapens, waarvan je er aan het begin 1 mag uitkiezen

  • Cacao: Diamante, met 4 nieuwe uitbreidingen, waaronder edelsteenmijnen en 4-0-0-0 tegels

  • Lorenzo il Magnifico: Houses of Renaissance, voegt een 5e speler toe en o.a. 48 nieuwe ontwikkelingskaarten en 20 leiderkaarten

  • Ticket to Ride: France / Old West, met 2 nieuwe borden, waarvan de sporen in Frankrijk eerst een kleur moeten krijgen

  • Terraforming Mars: Venus Next, met een Venus bord, 49 nieuwe projecten en 5 nieuwe corporations

  • Oh my goods!: Escape to Canyon Brook, met nieuwe hoofdstukken in vervolg op de vorige uitbreiding

  • Concordia: Aegyptus/Creta, met twee nieuwe speelborden en een dubbelzijdig bord voor de personenkaarten

  • Fabled Fruit: The Lime expansion, met onder meer 20 nieuwe locaties en camouflage

  • Die Legende von Andor: Die Bonus-Box, met 4 nieuwe legendes, 17 figuren, een soundtrack CD en nog veel meer bonusmateriaal

  • The Pursuit of Happiness: Community met materiaal voor een 5e speler, locale gemeenschappen en meer van alles

  • Kingdom Builder: Harvest, met een nieuw type landschap, waar geen kaarten van zijn, scouts en zes nieuwe Kingdom Builder kaarten

  • Dream Home: 156 Sunny Street, met materiaal voor 2 extra spelers, bonusbouwplannen, extra kaartjes en familie en vrienden die op bezoek komen

  • Nmbr 9: 2 extra tegels per speler, die tijdens het spel naar keuze kunnen worden ingezet

  • Nmbr 9: 4 starttegels, zodat elke speler een andere beginopstelling heeft

  • 7 Wonders Cities: Anniversary Pack: 15 nieuwe kaarten voor Cities

  • 7 Wonders Leaders: Anniversary Pack: 15 nieuwe kaarten voor Leaders

  • Smallword: Sky Islands, met 7 nieuwe rassen en krachten, maar ook eilanden in de lucht, die via speciale toegangspoorten kunnen worden veroverd

  • Fields of Arle: Tea & Trade, met materiaal voor een derde speler, een nieuwe grondstof (thee) en een persoonlijke haven voor 2 schepen

  • A Feast for Odin: Lofoten, Orkney and Tierra del Fuego, verzorgt twee nieuwe ontdekkingsborden

  • Age of Thieves: Masters of Disguise, met twee nieuwe personages met miniaturen, nieuwe spelelementen en een uniek scenario

Verwachte toppers

Wat de toppers van de beurs zullen worden, is altijd afwachten. Toch proberen we net als voorgaande jaren te voorspellen welke spellen het in zich hebben om door het publiek bovengemiddeld gewaardeerd te worden en hoog te eindigen in de Fair Play lijst, één van de toonaangevende lijsten van Spiel.


Enrico

  • Trans Atlantic: Deckbuilding en goederen vervoeren klinkt als een goede combi

  • Rajas of the Ganges: Een interessant thema en vernieuwende elementen moet een topper opleveren

  • Altiplano: Een vleugje Orléans moet al genoeg zijn voor een topnotering

  • Heaven & Ale: Het thema en artwork vallen al meteen in de smaak

  • Keyper: Never change a winning team.. of toch wel?


Ronald


  • Pandemic Legacy seizoen 2: het lang verwachte vervolg op seizoen 1;

  • Majesty: een kandidaat voor Spiel des Jahres

  • Rajas of the Ganges: Inka en Markus Brand hebben vast weer een toppertje gemaakt;

  • Gaia Project: hèt vervolg op Terra Mystica, maar dan in space;

  • Ex Libris: alleen al vanwege het "saaie" thema.


Saskia

  • Pandemic Legacy seizoen 2: hier dromen veel mensen al van sinds ze versie 1 hebben uitgespeeld;

  • Photosynthesis: mooie vormgeving en het spel heeft al een tijd een goede buzz;

  • Charterstone: ik denk dat de ‘maakbaarheid van dit spel veel mensen aanspreekt;

  • Agra: omdat er een ‘zware jongen’ in de lijst thuishoort;

  • Codenames Duet: Eindelijk! Een leuke versie van dit spel voor 2 spelers: samenwerken op basis van verschillende informatie.

Nederlandse inbreng

Spiel zou Spiel niet zijn zonder de Nederlandse uitgevers. Al jarenlang leveren zij hoogstaande spellen en dat wordt gewaardeerd door het publiek. Bijna ieder jaar staat er wel minimaal één van de spellen in de top van de Fairplaylijst. Het blijkt maar weer dat een klein land ook op spellengebied groot kan zijn. Reden genoeg dus om hier wat aandacht aan te besteden.


Seb heeft dit keer (een deel van) de Nederlandse inbreng voor zijn rekening genomen.

Seb houdt van verschillende soorten spelletjes: korte grappige spelletjes tot de wat langere strategisch spellen. De lijst is een afwisselende mix van kort naar lang van Nederlandse ontwerpers / uitgevers.

Powerships (Cwali - Corné van Moorsel)
2-6 spelers / 25 minuten

Wie van snelheid houdt kent misschien Powerboats. Nu komt Corné met Powerships en vlieg je nog harder door het heelal. Een aanrader voor mensen die van snelle spelletjes houden, waarbij de speelfiguren zich snel over het bord bewegen. Het spel is een bewerking van het eerder uitgebracht Powerboats met speedboten. Dezelfde speciale driezijdige dobbelstenen worden gebruikt, waarvan je er elke beurt 1 meer of minder mag nemen en naar keuze opnieuw mag rollen. Het spel is aangepast naar een ruimtethema en er zijn enkele verbeteringen aangebracht. Zo is het mogelijk schade op te lopen (beperking van het aantal dobbelstenen) en weer te herstellen. De snelheden liggen bij Powerships in het algemeen hoger dan bij Powerboats. Het spel is gestart als Kickstarter.

The Dutch East Indies (Keep Exploring Games - Martin Looij)
1-4 spelers / 60 - 90 minuten

De Portugezen en de Spanjaarden begonnen met specerijen uit het Azië naar Europa te halen. Ze maakten ontzettend veel winst. De Nederlanders en ook andere landen begonnen ook routes op te zetten met steeds meer succes. In dit spel probeer je dan ook zo snel mogelijk verschillende specerijen te verzamelen om het spel te winnen. Daarbij kun je kiezen tussen handelen en veroveren van de specerijen, waarbij je schepen kan verbeteren om je doel te bereiken. Net als in de begin tijd van de VOC, heb je tijdens het spel ook wel een portie geluk nodig om te krijgen wat je wil hebben. Dit spel is gestart als Kickstarter.

Agra (Quined Games)
2-4 spelers / 90-120 minuten

Het is 1572 op de 30ste verjaardag van Akbar de Grote, de derde heerser van de Mogoldynastie in India. Als grootgrondbezitter probeer van deze feestelijkheden gebruik te maken om je invloed te vergroten om een hogere status te krijgen. Uiteindelijk win je het spel door het meeste geld te bezitten. Het spelregelboek bevat maar liefst 28 pagina’s. In dit worker-placement spel kun je je arbeiders inzetten in productiegebouwen, bewerkingsgebouwen of naar een hoofdkarakter sturen. De hoofdkarakters zijn de architect, de schipper, de handelaar en de botanist. Je kunt daarnaast goederen aan de keizer schenken of opdrachten van de drie verschillende gilden vervullen. Tot slot kun je contracten voldoen van de notabelen langs de rivier. Door het vervullen van deze contracten verplaatst de boot langs de rivier. Het bereiken van het einde van de rivier is een van de manieren waarop het spel kan eindigen. Een lekker pittig spel dus.

Montana (White Goblin Games)
2-4 spelers / 45 minuten

Weer een workerplacement, maar dan aan de lichte kant. Het doel is al je nederzettingen op het bord te bouwen. Zodra iemand daarin slaagt, wordt de ronde afgemaakt en eindigt het spel. Wie de meeste nederzettingen heeft gebouwd, wint. Meestal zal dat degene zijn, die daar als eerste in slaagt, maar uiteraard tellen andere zaken mee, als er meerdere mensen in zijn geslaagd. Als je aan de beurt bent, heb je de keuze uit 3 acties: de spinner draaien om verschillende kleuren werkers te krijgen, in de stad werken (voor geld of goederen) of nederzettingen bouwen. Het spel speelt lekker vlot en waarschijnlijk ook geschikt voor families, die een stapje verder willen.

Halloween - (Quined Games)
2-4 spelers / 45 - 90 minuten

In het spel Halloween kruipt iedere speler in de ‘huid’ van een opperdemon. Waarbij je heerlijk mensen bang kan maken door geesten op te roepen en daarbij spookpunten kan verdienen, maar er zijn nog meer mogelijkheden om spookpunten te verdienen. Word jij hierdoor uiteindelijk de ultieme opperdemon? In dit spel sturen de spelers de diverse spoken die rondzwerven in de stad. Deze spoken zullen zich tijdens het spel ontwikkelen. Elk spel worden maar 8 van de 42 beschikbare power kaarten gebruikt, dus genoeg variatie.

21 days - (eigen beheer - Erik Winkelman)
1-4 spelers / 30-45 minuten

Het is een coöperatief spel, waarbij de spelers 21 dagen op een vlot moeten overleven. De levens van de personen op het vlot worden weergegeven door 2 op elkaar gestapelde dobbelstenen. Het vlot zelf bestaat uit losse planken, die uiteraard kunnen verdwijnen. Hoewel je afhankelijk bent van dobbelsteenworpen, zijn er voldoende mogelijkheden om deze naar je hand te zetten. Haaien, kwallen, een octopus… Laten we maar zeggen dat het spel “vlot” speelt.

Black Stories: Investigation (moses. Verlag GmbH - Liesbeth Bos)
2-4 spelers / 30 minuten

Dit is een een zelfstandig spel, dat los staat van de puzzelverhaaltjes van Black Stories. Alle spelers proberen tegelijkertijd de moordzaken van de andere spelers op te lossen. Het lijkt een beetje op een combinatie van Cluedo en Mastermind. Is het slachtoffer een man of een vrouw, is het buiten of binnen gebeurd, is het met een mes of een pistool gedaan en is het overdag of ‘s nachts gebeurd? De speler die uiteindelijk de meeste bloeddruppels heeft verdiend met juiste beschuldigingen, wint het spel.

Lost in Time (eigen beheer - Jason St.Just)
1-4 spelers / 20-45 minuten

We zakken af naar onze Belgische zuiderburen. Jason heeft in eigen beheer het tijdreisspelletje Lost in Time gemaakt. Door het uitspelen van historische gebeurtenissen proberen de spelers zo dicht mogelijk bij het jaar 2031 te eindigen, maar er niet voorbij te gaan. Iedere speler maakt zijn eigen tijdlijn, maar je kunt anderen dwars zitten met oorlogen en ziektes. Dit niet al te moeilijke kaartspelletje bevat ook een solo-variant.